آسیب‌شناسی سیاست‌های حمایت از بخش کشاورزی ایران

به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات زیربنایی این مرکز روز چهارشنبه در گزارشی با عنوان «آسیب‌شناسی سیاست‌های حمایت از بخش کشاورزی ایران» آورده است؛ حمایت از بخش کشاورزی، بخش جدایی‌ناپذیر اقتصاد کشاورزی به‌شمار می‌رود و همه کشورها، اعم از توسعه‌یافته و در حال توسعه، حمایت از این بخش را در اولویت‌های سیاستگذاری خود قرار داده‌اند.
این گزارش افزود: شرایط اقلیم ایران به همراه نوسان‌های قیمت در بازار تولید و نرخ ارز، اهمیت این حمایت‌ها را برای کشاورزی ایران دوچندان کرده است. با توجه به این ضرورت، در این مطالعه به برآورد میزان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان محصولات کشاورزی در ایران پرداخته شد.

مرکز پژوهش‌های مجلس اضافه کرد: با توجه به تنوع محصولات کشاورزی، ۱۲ کالای زراعی، ۷ کالای باغی و ۴ کالای دامی عمده برای برآورد حمایت انتخاب شده و میزان حمایت از آنها در دوره زمانی ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۸ برآورد شد.

در ادامه این گزارش، با توجه به‌نظر خبرگان به آسیب‌شناسی و تغییر ساختار حمایت از این بخش پرداخته شده است. برآورد میزان حمایت از تولیدات کشاورزی نشان‌دهنده این است که تولیدکنندگان مالیات غیرمستقیم پرداخت‌ کرده‌اند و ازاین‌رو حمایت از تولید این بخش منفی بوده است.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تصریح کرد: حمایت‌های قابل‌توجهی از مصرف‌کننده از طریق سرکوب قیمتی صورت گرفته است. همچنین در بعضی از گروه محصولات، وجود حاشیه قیمتی زیاد و ناعادلانه، هر دو بخش مصرف و تولید را متضرر کرده و حمایت از هر دو گروه منفی بوده است. تحلیل خبرگانی از ساختار حمایت از بخش کشاورزی ایران نیز ضرورت اصلاح و تغییر الگوی فکری و سیاستگذاری در این زمینه را آشکار می‌کند.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس پیشنهاد شده است که سیاست غذای ارزان از اولویت‌ تصمیم‌گیران خارج شده و دخالت دولت به سود تولیدکننده تغییر کند و درعین‌حال قدرت خرید مصرف‌کنندگان از طریق جبران دستمزد و پرداخت‌های مستقیم افزایش یابد.

این گزارش افزود: در ادامه به‌منظور حمایت از تولیدکننده، کاهش ریسک قیمت و افزایش دریافتی تولیدکنندگان از طریق تسهیلات بازاریابی در دستور کار قرار گیرد. حمایت از کشاورزان جوان نیز می‌تواند رونق بسیاری را برای بخش کشاورزی به همراه آورد. پرداخت‌های مستقیم به تولیدکننده، مشروط به کاهش در مصرف نهاده‌ها و یا مشارکت در طرح‌ها می‌تواند ضمن افزایش کارایی، اثربخشی سیاست را نیز بهبود دهد.