مصادیق اقتصاد مقاومتی و رونق تولید در تحقیقات آبزیان کشور

به طور کلی سیاست های اقتصاد مقاومتی که در سال ۹۲ به تمام دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد، شامل ۲۴ بند اصلی است و اکثریت آنها با نقش آفرینی تحقیقات عملی می‌شود. پژوهش می‌تواند با گسترش حیطه دانش و علوم کاربردی، زمینه‌ای را فراهم کند تا نتایج آن در بهبود مدیریت و بهره وری تولید در عرصه‌های مختلف شیلات ظهور یابد. به عبارتی با ایجاد رونق اقتصادی واحدهای خرد آبزی پروری و نیز بهینه سازی روش های صید و صیادی، سطح درآمدی این گونه از کسب و کارها ارتقاء یافته و چرخ تولید کارخانه ها روان تر از گذشته خواهد چرخید.

این سلسله مراتب، صاحبان سرمایه را به توسعه کسب و کار ترغیب کرده و نیز انگیزه کافی جهت ورود سرمایه‌گذاران جدید در عرصه های مختلف شیلات از پرورش گرفته تا فرآوری را افزایش می دهد و در مجموع، این عوامل به کاهش نرخ بیکاری در کشور می‌انجامد و در این صورت است که می‌توان مدعی رشد اقتصادی در تمام جوانب بود. بنابراین اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی ریشه در تحقیق و پژوهش دارد.

یکی از فعالیت های اصلی و اثربخش موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، ورود به حوزه‌های آموزشی و ترویجی است که این امر به بهانه انتقال جدیدترین یافته های علمی به بهره برداران و ارتقای سطح مدیریتی آنها جهت افزایش تولید نهایی صورت می‌گیرد.

هنگامی که شرایط برای پرورش انواع آبزیان فراهم بوده و روش‌های مدیریتی به ویژه در امر کنترل بیماری ها و نحوه غذادهی از اصول علمی پیروی کند، بدون شک بهره‌وری افزایش خواهد یافت. همچنین در قالب فعالیت های ترویجی موسسه، مشارکت جوامع محلی در امر محافظت از رودخانه‌ها به امری ضروری تبدیل شده و در راستای آن ساکنان مناطق به واسطه همکاری با کارشناسان محقق، از به هم ریختن اکوسیستم های همجوار جلوگیری می کنند.

در این راستا بند نخست سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی “تامین شرایط و فعال سازی کلیه امکانات و منابع مالی و سرمایه های انسانی و علمی کشور به منظور توسعه کارآفرینی و به حداکثر رساندن مشارکت آحاد جامعه در فعالیت‌های اقتصادی با تسهیل و تشویق همکاری های جمعی و تاکید بر ارتقای درآمد و نقش طبقات کم درآمد و متوسط”  را گوشزد می‌کند که فعالیت های ترویجی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، مصداق بارز این بند است.

همچنین “پیشتازی اقتصاد دانش بنیان و افزایش سهم تولید، محور قرار دادن بهره‌وری در اقتصاد با تقویت عوامل تولید، توانمندسازی نیروی کار و تقویت فرهنگ جهادی در ایجاد ارزش افزوده” در بند های مختلف این سیاست ها همگی در راستای تایید فعالیت‌هایی است که محققان علوم شیلاتی کشور برای رشد اینصنعت به کار می برند.

اینکه مدیریت پرورش ماهی در قفس و مکان یابی آن در آبهای جنوبی و شمالی یکی از اولویت‌های محققان شیلات کشور است، نشان از اهمیت بهره وری و اتکا به تولید داخلی است که در عین حال سرمایه ها و منابع داخلی از جمله منابع آبهای شیرین را حفظ می‌کند. علاوه بر آن، پژوهشگران در نظر دارند، ماهیان بومی از جمله سوکلا، صبیتی و سوف را به صنعت آبزی‌پروری کشور معرفی کنند تا استفاده از فرصت‌ها و ظرفیت‌های داخلی، پررنگ‌تر از گذشته نمایان شود.

دو نمونه از پژوهش‌های اثربخش موسسه که به منظور قطع وابستگی به خارج و افزایش تولید داخلی، توسط محققان شیلات کشور اجرا شد، بحث تولید میگو و قزل آلای عاری از عوامل بیماری و نیز تولید پروبیوتیک میگو و واگذاری آن به بخش خصوصی بود.

بند ۶ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی بر “افزایش تولید داخلی نهاده ها و کالاهای اساسی با هدف کاهش وابستگی به کشورهای محدود و خاص” تاکید دارد. در حالی که “توسعه حوزه عمل مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور به منظور انتقال فناوری‌های پیشرفته گسترش و تسهیل تولید صادرات کالا و خدمات و تامین نیازهای ضروری و منابع مالی از خارج” بند یازدهم این سیاست‌ها را تشکیل می‌دهد، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور با همراهی یکی از مراکز تابعه خود در منطقه چابهار، دستاوردهای ارزنده ای را در این خصوص به جامعه شیلاتی ارزانی داشته است.

پژوهش های شیلاتی در منطقه بکر مکران، پیگیری پرورش و بهره برداری از گونه های مختلف مانند لابستر، خیار دریایی، جلبک و نیز شناسایی ذخایر جدید اقتصادی از جمله اقداماتی است که از سالها قبل توسط محققان علوم شیلاتی دنبال می شود. بسیاری از این گونه ها نقشی تاثیرگذار در تولید مواد آرایشی، بهداشتی و دارویی دارند که ارزش افزوده تولید شده توسط آنها بسیار قابل توجه است و می‌تواند به ارتقای سطح درآمدی جوامع محلی کمک کند.

تشکیل بانک ژن زنده آبزیان، تولید انواع خوراک زنده آبزیان، تحقیقات مربوط به بخش فرآوری، پژوهش های زیست فناوری،بوم شناسی منابع آبی و استاندارد سازی و نظارت فنی آزمایشگاه ها از جمله اقداماتی است که در بند هفت سیاست‌های کلی مبنی بر “تامین امنیت غذا و درمان و ایجاد ذخایر راهبردی با تاکید بر افزایش کمی و کیفی تولید” می گنجد.

در مجموع محققان‌ مسیرهای جدید و کم هزینه تری را برای بخش تولید فراهم می کنند تا در نهایت به افزایش کارآمدی مزارع پرورشی و نیز ارتقای سطح درآمد بهره برداران ختم شود. این خود، مصداق بند ۱۶ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی مبنی بر “صرفه‌جویی در هزینه‌های عمومی کشور با تاکید بر تحول اساسی در ساختار ها است”.  به طور کلی فعالیت های موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور نمونه ای از یک مجموعه فعال در اجرایی شدن سیاست های اقتصاد مقاومتی است که ثمره نهایی آن در افزایش بهره‌وری و واحدهای تولیدی آبزیان و نیز سلامت مصرف کنندگان دیده می شود.

پایش ذخایر و گزارش نتایج تحقیقات به بخش اجرا برای مدیریت صید، اصلاح نژاد ماهیان، کاهش قابل توجه بیماری سر قرمزی در میگوهای پرورشی با تکیه بر ترویج و آموزش بهره برداران، کنترل بیماری‌ها و تولید واکسن و کیت تشخیصی و برگزاری کارگاه‌های آموزشی و همایش‌های علمی از فعالیت‌های دیگری است که برای هر یک از آنها می توان مصادیقی را در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی پیدا کرد.