سایه شوم کرونا بر صنعت گردشگری اصفهان

امسال سال خوبی برای گردشگری ایران نبود، از سیل و تنش‌های سیاسی گرفته تا سقوط هواپیما و حالا هیولای کرونا که سایه مهیبش تن رنجور گردشگری را بیشتر از پیش لرزانده است. در حالی که تورهای خارجی کنسل شده‌اند، پروازها به ایران متوقف شده و هتل‌ها خالی مانده‌اند، فعالان گردشگری چشم‌شان به شب عید بود که آن هم دود شد و به هوا رفت.

از ابتدای امسال تا ماه آذر بنابر آمار موجود بیش از ۳۳۰ هزار گردشگر خارجی به استان اصفهان سفر کردند که بیشتر آنها از کشورهای آلمان، فرانسه، چین، اسپانیا، ترکیه، ژاپن، یونان، تایلند و استرالیا بودند و به گفته مسوولان میراث فرهنگی، این تعداد حدود ۱۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشت.

کرونا رعشه بر تن گردشگری ایران و شهرهای توریستی‌اش انداخته است. اصفهان در راس هرم وارونه گردشگری ایران روزهای سختی پیش‌رو خواهد داشت.هنوز اعلام رسمی‌ای از برآورد خسارت‌ها در عرصه گردشگری اصفهان نشده است اما همه شواهد و سخنان جامعه هتلداران و اتحادیه آژانس‌داران اصفهان نشان می‌دهد آژانس‌ها، هتل ها و مراکز خدمات توریستی اصفهان، زنجیروار در حال ورشکستگی‌اند.

 در روزهای اخیر معاون گردشگری کشور به ادارات‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی  استان‌ها طبق بخش‌نامه ای اعلام کرد که درصورت درخواست لغو سفر از سوی گردشگران باید وجوه دریافتی آنها بدون هیچ جریمه‌ای به آنها برگردانده شود و به دلیل تبعات و آثار شرایط موجود، لازم است فعالان گردشگری از ایجاد هرگونه تعهد الزام‌آور برای سفرهای نورزی خودداری کنند.

شیوع کرونا در ایران شدت گرفته و در حالی که صنعت گردشگری از سنگینی خسارت‌های ناشی از لغو تمامی تورها  و انجام پروازهای با ظرفیت خالی گرده خم کرده است، اقدام اساسی‌تر، یعنی تعطیلی کامل موزه ها و مراکز گردشگری انجام نشده است. وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این رابطه تنها به لغو بازدیدهای گروهی و کاهش  ساعت بازدید بسنده کرده و منتظر تعیین تکلیف از سوی وزارت بهداشت کشور است.

در سراشیبی ورشکستگی

در زمان حاضر هتل‌های اصفهان خالی‌اند. ساعات کار آژانس‌های مسافرتی این شهر کم شده و بیشتر کارکنان آنها ترخیص شده‌اند. این شرایط در روزهای پایانی سال، اوضاع را برای سرمایه‌گذاران گردشگری سخت‌تر کرده و آنها را در سراشیب ورشکستگی قرار داده است.

کریم بیگی رییس جامعه هتلداران اصفهان به ایرنا در رابطه با آنچه آنها را این روزها در شرایط سخت قرار داده است، گفت: جامعه  هتلداران اصفهان در بن‌بستی گیر افتاده‌اند و نمی‌دانند چگونه و چطور در این شرایط  به معضلاتشان رسیدگی کنند.

وی یادآور شد: در این روزهای پایان سال و شب عید که هزینه‌ها مضاعف است بحران عجیبی بخش هتلداری و گردشگری را فرا گرفته است. هتل‌ها بحث سنوات، عیدی، پاداش را در کنار حقوق پرسنل‌ها دارند و همه اینها روی هم جمع شده و بسیاری از هتل‌ها رو به ورشکستگی هستند.

وی هشدار داد که اگر فکری به حال سرمایه‌گذاران گردشگری و هتلداری نشود ضربه جبران‌ناپذیری به این صنعت وارد خواهد شد: اگر به دنبال بحران بوجود آمده، اخراج پرسنل و کارکنان هم  صورت بگیرد، موجی از بیکاری را هم در جامعه خواهیم داشت  ه اینها عواقبش بیشتر و مضاعف‌تر است  و مشکلات جبران ناپذیری ایجاد خواهد شد.

آن‌طور که بیگی به خبرنگار ایرنا گفته هنوز برآوردی از خسارت‌ها انجام نشده اما با توجه به شواهد و خالی بودن هتل‌ها و تامین نشدن حقوق پرسنل حجم خسارات‌ها  مشخص و واضح است.

رییس جامعه هتلداران اصفهان از دست اندرکارانی که در تصمیم گیری‌های استانی و کشوری نقش دارند می‌خواهد کمیته‌هایی برای مساعدت هتل‌ها تشکیل دهند و در زمینه مالیات، بیمه پرسنل و هزینه‌های انرژی به آنها مساعدت کنند تا از معضلات شدید در صنعت گردشگری جلوگیری شود.

بیگی در این‌ باره گفت: هتل‌ها باید تسهیلاتی داشته باشند تا بتوانند اکنون هزینه‌هایشان را پرداخت و به مرور به بانک‌ها بازپرداخت کنند. جامعه هتلداران اصفهان در حال نامه‌نگاری با معاونت گردشگری وزارت‌خانه و استاندار اصفهان است تا چاره ای در این‌ رابطه بیندیشند.

وی افزود: زمان و شرایط خوبی نداریم و در زمان حاضر همه اقدامات و تفکرات برای مهار این بیماری است. ما هم به خودمان اجازه نمی‌دهیم مسائل اقتصادی را با مسائل انسانی و سلامت جامعه درهم ببینیم ولی شرایطی پیش آمده که هر دو مشکل همدیگر را پوشش می‌دهند و در درازمدت آفت‌های این مشکلات خیلی بیشتر از این‌ها می‌تواند باشد.

حالا که تورهای خارجی فروردین و اردیبهشت لغو شده‌اند، بیگی هم اشاره می‌کند که این شرایط اجتناب‌ناپذیر بوده و هیچ کاری نمی‌شود کرد اما معتقد است که باید دست به دست هم داد و بار همدیگر را کمتر کرد. از نگاه رییس جامعه هتلداران اصفهان باید همه مسائل را بررسی کرد تا راهکاری پیش رویشان گذاشته شود.

از فراز و نشیب سالی که گذشت

بیگی از همه تلاش‌هایی گفت که در سال جاری با تمام مشقت‌هایش برای گردشگری، داشتند و ثمری برای آنها نداشت. اینکه امسال سال سختی برای آنها بود و نوروز امسال را هم عطایش را به لقایش بخشیدند:  امسال در همان ابتدا، تحت شعاع سیل، موج کنسلی‌ها را داشتیم و به ناچار تمام پول تورهای لغو شده پرداخت شد. بعد از آن تنش‌های سیاسی به این ماجرا دامن زد و باز هم موجی از کنسلی‌های تورهای خارجی را در اردیبهشت و خردادماه  داشتیم. 

وی ادامه داد: با توجه به اینکه در ارتباط‌مان با کشورهای غربی دچار مشکلاتی هستیم تلاش کردیم از طریق رابطه با چین، مسافران چینی را جذب کنیم و برای سال نو چینی میزبان آنها باشیم. همه تلاش‌ها، زحمت ها و هزینه های ما همزمان  با اتفاقات مختلف و شیوع ویرس کرونا در چین بر بادفنا رفت. متعاقب با این بیماری در چین، شهید شدن سردارسلیمانی که عواقب سقوط هواپیما را داشت باردیگر کنسلی‌های مجدد تورهای خارجی و لغو پروازهای خارجی را به همراه داشت و این برای هتلداران و فعالان عرصه گردشگری فشار مضاعفی شد.

بیگی افزود: حالا مورد آخر شیوع کرونا در کشور است که بخش‌نامه‌ای از طرف معاونت گردشگری صادر شد و بر اساس آن همه هزینه‌هایی که رزرو شده بود به مسافران برگرشت داده شد. این بخش‌نامه به همه هتل‌ها ابلاغ شد و همه همکاری کردند اما واقعیت این است که هزینه‌های هتل‌ها شامل دستمزدها، انرژی، نگهداری، مالیات و بیمه کارکنان برجای خودش باقی ست.

با همه این احوالات اما رییس جامعه هتلداران امیدش به مهار کروناست و سلامتی جامعه و اینکه اگر این بیماری مهار شود آرامش به صنعت گردشگری بر می گردد اما واقعیت این است که اکنون در این بحران نمی‌شود امیدی داشت و  کل دنیا را این ویروس منحوس درگیر خود کرده است.

خسارتی که کرونا روی دست گردشگری اصفهان گذاشت

اینها اما تنها گفته‌ای نماینده هتلداران اصفهان بود، محسن روناسی، رییس اتحادیه آژانس‎‌داران اصفهان از خسارت‌های سنگینی گفت که کابوس بزرگ  فعالان گردشگری شده است. به زودی آمار و ارقام خسارت به آژانس‌داران اصفهان مشخص خواهد شد اما برآورد روناسی با توجه به آمارهای ضمنی‌ای که  از همکارانش در این رابطه دریافت کرد چیزی بالغ بر بیست میلیارد تومان است. این حداقل خسارتی ست که کرونا روی دست گردشگری اصفهان گذاشته است.

به گفته رییس اتحادیه آژانس‌داران اصفهان تعهدهای میلیاردی، بعضا دلاری و یورویی، دفاتر آژانس‌ها را متحمل خسارات سنگینی کرده که دلایلش را این‌طور توضیح داد: به دو دلیل خسارت‌ها بالا هستند، یکی تورهایی که در  حال اجرا بود و با مصوبه‌ای که اعلام کردند بدون خسارت مستردد می‌شود  و فاجعه بعدی که در حال روی دادن است منتفی شدن پروازهای نوروز است که  با توجه به دپوزیت‌هایی (پیش پرداخت)که پرداخت شده و تعهداتی که در کشورمان با  کشورهای خارجی ایجاد کردندمستردد خواهد شد و این خسارت عددبسیار سنگینی است و به این راحتی  نمی‌توان آن را پیش‌بینی کرد.

روزهای پر بیم و لزره‌های گردشگری

روناسی افزود: از شروع سال جاری که با سیل و زلزله شروع شد و ماجراهای سیاسی هم به آن دامن زد خسارت‌های زیادی به صنعت گردشگری خورده که عددش مشخص است اما  به گمان من این عدد بالغ بر حداقل سی یا چهل میلیارد تومان است.

وی در ادامه گفت: آژانسی که هواپیما را چارتر(دربست) کرده است و با ضریب اشغال ۱۰ یا بیست درصد پرواز می‌کند یا قطار و هتلی که همین اتفاق برایش می‌افتد و ضریب اشغال ۱۰ درصد را حالا خواهد داشت  مابه تفاوتش باید از جیب دفاتری برود که هیچ پشتوانه مالی نداشتند و چشم امیدشان هم فقط به ایام نوروز بود.

این فعال گردشگری از امیدهایی گفت که قرار بود بدبیاری‌های سال جاری را جبران کند. آژانس داران در این شرایط چشم امیدشان فقط به نوروز بود که آن‌هم با کرونا به باد فنا رفت.

آن‌طور که روناسی می‌گوید روزانه ۱۰ پرواز چارتر از استان اصفهان به مقاصد مختلف انجام می‌شود و باز به گفته وی از این تعداد پرواز، روزانه به صورت میانگین ضریب اشغال پروازها ۱۰ درصد است. حالا باید نود درصد باقی‌مانده را روزانه برای مثال برای پرواز چهارصد هزار تومانی اصفهان به مشهد محاسبه کرد تا متوجه شویم چه رقم هایی از این میان در می‌آید!

قرار بود جلسه‌ای برای چاره‎‌اندیشی در خصوص وضعیت گردشگری اصفهان در بحران کرونا در استانداری  اصفهان تشکیل شود اما آن‌طور که رییس آژانس‌های گردشگری اصفهان به ایرنا گفت این جلسه هم تشکیل نخواهد شد. پیشنهاد اتحادیه این بوده که این جلسه زودتر تشکیل شود اما ظاهر به دلیل دستوالعمل لغو جلسات، منتفی شده است.

به گفته روناسی بزرگترین آژانس گردشگری اصفهان با توجه به نبود مشتری و هزینه‌هایی که نمی‌تواند پاسخگو باشد، ساعت کاری‌اش را به سه ساعت کاهش داده و پنجاه درصد از کارمندانش را مرخصی بدون حقوق داده است.

وی با بیان اینکه آژانس‎‌ها، هتل ها و مراکز توریستی دست به دست هم و زنجیروار در حال آسیب دیدن هستند، گفت: پنجاه درصد از آژانس‌های گردشگری اصفهان در حال ورشکستگی‌اند. اتحادیه آژانس‌های گردشگری اصفهان در نامه‌ای از استاندار و مسئولان خواسته‌اند آژانس‌های گردشگری کمک‌های بلاعوض دریافت کنند و بحث‌های مالیانی و دارایی را در این ماجرا لحاظ کنند.

روناسی معتقد است مسئولان عمق فاجعه را درک نکرده‌اند و متوجه نشدند که چه اتفاقی در حوزه گردشگری در حال روی دادن است: اگر حتی بحث کرونا هم جمع بشود حداقل بیست تا بیست پنج روز طول می‌کشد تا این جنگ روحی روانی درمان شود و بتوانیم دوباره به حالت اولیه برگردیم.

در همین حال شماری از کارگران و کارمندان مراکز گردشگری استان اصفهان در گفت و گو با ایرنا با اظهار نگرانی از بیکار شدن خود گفتند: با ادامه روند کنونی در ماههای آینده به طور قطع بسیاری از کارگران این بخش گردشگری از کار اخراج می‌شوند.

آنان با اشاره به سختی گذاران زندگی در شرایط بیکاری و نداشتن درآمد ماهانه از مسوولان امر خواستند تا برای رفع مشکلات پیش آمده ناشی از شیوع ویروس کرونا در جامعه چاره‌ای بیندیشند.  

برخی از مسوولان میراث فرهنگی اصفهان با اشاره به اینکه باید برنامه‌هایی برای گذر از این شرایط ویژه اتخاذ کرد، می‌گویند در این ایام کرونایی همه صنف‌ها در کسب و کار خود با فراز و نشیب‌هایی مواجه هستند و گردشگری نیز از آن مستثنی نیست به عنوان مثال همانطور که دولت برای جبران خسارت خشکسالی، تمهیداتی را برای کشاورزان در نظر می‌گیرد باید این تدابیر برای صنعت گردشگری در چنین شرایط خاص و ویژه‌ای در نظر گرفته شود.

آنان همچنین  انتظار فعالان گردشگری در بخش خصوصی را بحق دانسته و یادآور شدند همه نهادهای اجرایی باید در این زمینه کمک کنند به عنوان مثال امور مالیاتی و سازمان‌های بیمه‌گر می‌توانند تخفیف‌هایی را برای آنها در نظر بگیرند زیرا این صنف بسیار تاثیرگذار است و باید با حساسیت، امور آنها پیگیری شود.

فعالان حوزه گردشگری اصفهان تاکید دارند با حضور مسوولان استانداری و میراث فرهنگی هرچه زودتر نشستی برگزار شود تا برای رفع مشکلات فراروی این صنعت تاثیرگذار تدابیری اتخاذ شود.

گردشگری به اعتقاد کارشناسان امر به عنوان بزرگ ترین صنعت درآمدزا در جهان، از سوی کارشناسان صنعت پاک نام گرفته است، مقوله ای که هر چه بیشتر می گذرد ابعاد و فرصت های تازه تری در آن رخ می نماید که ارتباط مستقیمی با رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال پایدار دارد.
گردشگری، امروزه بیش از هر صنعت دیگری در دنیا مورد تاکید دولت‌هاست و بنا به آمار سازمان جهانی گردشگری، بودجه‌ای که مردم دنیا برای مسافرت و تفریح اختصاص داده‌اند سه برابر بودجه‌ای است که دولتها صرف امور دفاعی و امنیتی می‌کنند، این رقم 11 درصد درآمد ناخالص (GDP) کل جهان است.
براساس آمارهای موجود، ایران دهمین کشور برتر دنیا از نظر بهره مندی از آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی است اما، نقشه راه اصولی متناسب با این ظرفیت‌ها در توسعه بسترهای گردشگری، اشتغالزایی و تولید ثروت وجود ندارد.

استان اصفهان دارای 90 هتل و 65 مهمانپذیر با ظرفیت حدود 20 هزار تخت است که از این تعداد 57 هتل و 30 مهمانپذیر در کلانشهر اصفهان قرار دارد.
ظرفیت مکان‌های اقامتی در استان اصفهان به گفته مسوولان برای هر شب به 420 هزار نفر رسیده است.

استان اصفهان با پنج میلیون نفر جمعیت به عنوان قطب گردشگری کشور دارای ۱۰۷ شهر و یک‌هزار و ۹۳۴ روستاست و بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی شناسایی شده دارد که از میان آنها افزون بر یک‌هزار و ۸۰۰ اثر ثبت ملی شدند.

همچنین در کنار بیش از ۶۰۰ باب خانه تاریخی این استان دارای ۹۰ موزه تاریخی، مردم شناسی، فرهنگی و طبیعت دولتی و خصوصی است.