پژوهش محوری را در مدارس نهادینه کنیم

جایگاه پژوهش در پیشرفت جامعه به اندازه ای اهمیت دارد که باید در دستور کار معلمان، مدیران مدارس و مسوولان آموزش و پرورش با هدف گسترش و تقویت فرهنگ پژوهش محوری دربین آینده سازان ایران بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

برنامه های پژوهشی باید در سنین پایین جامعه مورد توجه باشد تا کودکان و نوجوانان با چگونه فکر کردن و یافتن راه حل برای پاسخ مساله آشنایی پیدا کنند.

پژوهش محوری در مدارس موجب می شود تا دانش آموزان مهارت های تفکر همچون و واکاوی تبیین مسائل و آزمون فرضیه ها را بیاموزند.

پژوهش یکی از مهمترین مولفه های توسعه و پیشرفت کشور است که جامعه را به سمت تحرک علمی سوق می دهد.

شعار امسال هفته پژوهش نیز پژوهش وفناوری در خدمت جهش تولید انتخاب شده است تا زمینه روی آوردن علاقمندان به خصوص معلمان و دانش آموزان به سمت پژوهش فراهم آید.

حاکم شدن فضای پرسشگری و جستجوگری در مدارس از جمله مواردی است که آموزش و پرورش باید به آن توجه کند تا پژوهش محوری دربین دانش آموزان و حتی معلمان نهادینه شود.

چند سالی است که نگاه پژوهشی دربین فعالان عرصه تعلیم و تربیت عمیقتر شده است که این رویکرد مهم و هدف دار در بین دانش آموزان و معلمان استان البرز با کسب رتبه های برتر در جشنواره های کشوری و برون مرزی گواه این ادعا است. 

پژوهش زیربنای پیشرفت

یک معلم پژوهشگر در  البرز در این باره معتقد است که علم و تحقیق در دین اسلام از جایگاه ویژه ای برخوردار است به گونه ای که ۸۷ درصد آیات قرآن مربوط به کسب علم، تحقیق و پژوهش است.

زهرا اسلامی نیا اظهار داشت: با تکیه بر علم و پژوهش می توانیم به دنبال کسب الگوی استقلال علمی و پیشرفت در حوزهای مختلف صنعتی، کشاورزی، علمی و سایر بخش ها باشیم.

وی خاطرنشان کرد: هر جامعه ای برای دستیابی به توسعه پایدار و پیشرفت در عرصه های مختلف نیاز به توجه کردن به مقوله پژوهش دارد.

او بر این باور است که پژوهش در آموزش و پرورش، وسیع ترین و حساس ترین حوزه پژوهشی به ویژه در علوم انسانی را دربر می گیرد.

این معلم پژوهشگر یادآورشد: آموزش و پرورش، زیرساخت و الگوی توسعه هر جامعه ای را شکل می دهد و در همه ابعاد از نقشی حیاتی و ظریف برخوردار است.

به گفته وی پژوهش و نوآوری در جامعه‌ای توسعه پیدا می کند که نظام آموزشی و فرهنگی، زمینه و بستر مناسب را برای آن تدارک ببیند.

اسلامی نیا ادامه داد: مدارس و معلمان در این میان دارای وظیفه بسیار مهم و حساسی هستند که می‌توانند علاوه بر فعالیت‌های تحقیقاتی روح و انگیزه تحقیق و روش‌های درست پژوهش را در بین دانش آموزان در پایه های مختلف تحصیلی نهادینه کنند.

این پژوهشگر معتقد است که پژوهش نیز همانند سایر دروس در کلاس درس معلم نیازمند آموزش است چرا که پژوهش یک فن است و امروزه آموزش آن به دانش آموزان یک ضرورت محسوب می شود.

معلم پژوهشگر البرزی عنوان کرد: اقدام پژوهی یک حرکت نو در حوزه آموزش و پرورش است که می توان با اهمیت دادن به آن مشکلات و آسیب های این نهاد مهم را کاهش داد.

ترویج پژوهش

مدرس امور پژوهشی در حوزه آموزش و پرورش استان البرز هم توسعه، ترویج فرهنگ پژوهش و توجه به فعالیت های پژوهشی را در جامعه از جمله در بین دانش آموزان مورد تاکید قرارداد.

محمدرضا سعیدی مقدم افزود: نوک پیکان کار پژوهشی در آموزش و پرورش به سمت فرهنگیان است و براین اساس باید فعالیت ها و اقدامات مناسب پژوهشی در مدارس انجام و پژوهش های دانش آموزی مورد تقویت قرارگیرد.

وی بیان داشت: به منظور تقویت پژوهش های دانش آموزی از سال ۱۳۸۱ پژوهش سراهای دانش آموزی دراستان ها فعال شدند.

وی تصریح کرد: در کنار این پژوهش سراها باید تلاش شود که دانش آموزان، پژوهشگر بار بیایند زیرا تربیت دانش آموزان پژوهشگر و خلاق می تواند روند تخصصی تر پژوهش و تحقیق را در دانشگاه ها رقم بزند.

سعیدی مقدم برگزاری جشنواره جابربن حیان در میان دانش آموزان مقطع ابتدایی را یکی دیگر ازاقدامات آموزش و پرورش برای تقویت پژوهش محوری در مدارس عنوان کرد.

وی قدم اول برای ایجاد پژوهش را احساس نیاز دانست و یادآورشد: برای موفق شدن پژوهش سه عنصر هدف، مساله یا مشکل، طراحی ساختار حمایتی و ساختار اجرایی لازم است.

وی گفت: ترویج و تقویت فرهنگ پژوهش در مدرسه و در بین دانش آموزان به عنوان آینده سازان این مملکت از رویکردهای آموزش و پرورش است.

مدرس امور پژوهشی در حوزه آموزش و پرورش استان البرز ادامه داد: آموزش بدون پژوهش کاربردی و راهبردی نتیجه بخش نیست به همین دلیل یکی از اهداف و رسالت های هفته پژوهش، ایجاد و احیای تفکر پژوهش در ذهن همه محققان از جمله دانش آموزان است.

سعیدی مقدم افزود: پژوهش های مدرسه ای باید به سمت مساله محوری هدایت شوند به گونه ای که ذهن دانش آموزان درگیر مساله ها شود.

وی تصریح کرد: دانش و دانایی یکی از شاخص های توسعه یافتگی در جهان است که با تقویت روحیه تفکر، اندیشیدن، تحقیق و پژوهش زمینه ای برای اجرای طرح های دانش بنیان درجامعه فراهم می شود.

حمایت از پژوهش سراها

مدیر آموزش و پرورش ناحیه چهار کرج نیز در این باره گفت: دانش آموزان درسال های گذشته ثابت کرده اند که علاقمند به پژوهش هستند و این موضوع مهم را به صورت میدانی در پژوهش سرای دانش آموزی ملاصدرا این ناحیه که به عنوان قطب کشوری سلول های بنیادی و پزشکی بازساختی نانو شهرت دارد به اثبات رساندند.

مراد مالمیر افزود: پژوهش سرای دانش آموزای ملاصدرا کرج تا کنون در محورهای ساخت آزمایشگاه تخصصی، آموزش دبیران و دانش آموزان، تولید محتوا و جشنواره ملی عملکرد خوبی داشته است زیرا این فضای علمی نقش موثری در هدایت جامعه هدف آموزش و پورش به سمت فعالیت های پژوهشی به ویژه در حوزه فناوری نانو داشته است.

وی بیان داشت: آشنایی با فعالیت های این پژوهش سرا به خصوص در بخش نانو در قالب یک اردوی بازدید مجازی علمی – پژوهشی با توجه به شیوع ویروس کرونا برای دانش آموزان ضروری به نظر می رسد.

وی تصریح کرد: دانش آموزان علاقمند به فعالیت های علمی – پژوهشی باید در کارگاه های آموزشی که در پژوهش سراهای دانش آموزی از جمله پژوهش سرای دانش آموزی ملاصدرا کرج که قطب کشوری نانو محسوب می شود، شرکت تا آموزش تخصصی کسب کنند.

مالمیر ادامه داد: مدیریت هدایت و راهبردی علوم و فناوری سلول های بنیادی و پزشکی بازساختی پژوهش سراهای دانش آموزی سراسر کشور به این پژوهش سرا در البرز واگذار شده است.

وی عنوان کرد: از ششم بهمن سال ۹۷ طی ابلاغ معاونت آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش، قطب کشوری سلول های بنیادی و پزشکی بازساختی در پژوهش سرای دانش آموزی ملاصدرا آموزش و پرورش ناحیه چهار کرج مستقر شده است.

وی یادآورشد: این پژوهش سرا دارای آزمایشگاه های مجزای فیزیک، شیمی، زیست شناسی،ریاضی و نجوم است که تا کنون به عنوان یکی از مراکز پژوهشی به ویژه درحوزه فناوری نانو و سلول های بنیادی توانسته است گام های موثری در استعداد یابی و هدایت دانش آموزان مستعد به پژوهش بردارد.

مدیر آموزش و پرورش ناحیه چهار کرج اضافه کرد: هم اکنون به رغم شرایط سخت کرونایی، تیم های تحقیقاتی دانش آموزی در حوزه نانو و سلول های بنیادی بازساختی در حال پژوهش در آزمایشگاه های این پژوهش سرا با رعایت کامل پروتکل های بهداشتی به صورت حضوری و یا مجازی هستند.

وی خاطرنشان کرد: سال تحصیلی گذشته پژوهش سرای دانش آموزی ملاصدرا استان البرز توانست رتبه اول آزمایشگاه نانو دانش آموزی کشور را به خود اختصاص دهد.

مالمیرافزود: آزمایشگاه نانو دانش آموزی پژوهش سرای ملاصدرا به همت وزارت آموزش و پرورش و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در سال ۹۴ در استان البرز تجهیز و راه اندازی شد.

وی یادآورشد: پژوهش سرای دانش آموزی ملاصدرا دارای تجهیزات تخصصی آزمایشگاه نانو از جمله الکتروریسی ، انفجار سیم ،کوره الکتریکی ،اسپاترینگ ، سانتریفیوژ است که نیاز به حمایت مالی برای هدایت دانش آموزان به سوی پژوهش های علمی – تخصصی دارد.

وی گفت: برای جذب و هدایت دانش آموزان درامور پژوهشی ۹ انجمن علمی در پژوهش سرای دانش آموزی ملاصدرا کرج فعال شد.

مدیرآموزش و پرورش ناحیه چهارکرج عنوان کرد: مهمترین رسالت پژوهش سراهای دانش آموزی شناسایی و فراهم آوردن زمینه رشد و هدایت استعداد ها و پرورش خلاقیت های فردی و گروهی،گسترش فرهنگ مطالعه و تحقیق وپژوهش در بین آنان است که در این انجمن های علمی به دنبال آن هستیم.

مالمیرتاکید کرد: در بطن انجمن ها ی علمی، کسب مهارت هایی چون مدیریت و راهبری ، انجام کار گروهی ، احساس مسوولیت و هدایت دانش آموزان به سوی پژوهش محوری نهفته است.

اقدامات پژوهشی

رییس اداره تحقیق و پژوهش اداره کل آموزش و پرورش البرز نیز گفت: برای توسعه فرهنگ پژوهش محوری در مدارس این استان برنامه ریزی و اقدامات لازم برای سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ صورت گرفته است.

سید مرتضی عرب اظهارداشت: تشکیل کارگروه های پژوهشی به منظور شناسایی و معرفی دانش آموزان پژوهنده و معلمان پژوهشگر، معرفی و اعلام رابطین پژوهشی برای ترویج وآموزش پژوهش در هر آموزشگاه، تشکیل کمیسیون های تخصصی طرح های پژوهشی و تقسیم وظیفه بین مناطق و برگزاری وبینارها و نشست های متعدد با محوریت قدام پژوهی برای معلمان و مدیران مدارس در فضای مجازی از جمله این اقدامات است.

وی آماده سازی مقدمات لازم برای آیین تجلیل از معلمان و دانش آموزان پژوهنده و به نمایش درآوردن دستاورد های دانش آموزان و معلمان پژوهشگر در فضای مجازی، معرفی دانش آموزان پژوهشگر در شبکه آموزشی شاد، ایجاد بانک اطلاعات دانش آموزان پژوهنده و معلمان پژوهشگر در استان، ارسال شیوه نامه و دستورالعمل برگزاری هفته پژوهش به نواحی و مناطق هشتگانه آموزش و پرورش البرز از دیگر اقدامات حوزه پژوهشی استان است.

وی تدوین روز شمار هفته پژوهش با رویکرد جهش تولید، برنامه های اجرایی و دیدار با برگزیدگان استانی معلمان پژوهشگر و دانش آموزان پژوهنده، فراخوان مسابقات پژوهشی در سطح مناطق و نواحی با عناوین من یک پژوهشگر هستم، طراحی پوستر هفته پژوهش، آموزش فضای مجازی،  فرصتها و چالشها در کنار تهیه گزارش های تصویری به صورت فیلم و کلیپ از معاونت های پژوهش آموزش و پرورش و پژوهش سرای های دانش آموزی البرز را از اقدامات دیگر استان البرز ذکر کرد.

عرب تصریح کرد: در نشست های تخصصی کارگروه های پژوهشی و شورای معاونین نواحی و مناطق البرز، اهمیت پژوهش و جایگاه آن درامر آموزش‌ و پرورش، تامین پژوهشگر مورد نیاز تعلیم و تربیت، حمایت از تجارب پژوهشگران و ایجاد زمینه مشارکت عمومی با استناد به سند تحول بنیادین مورد تاکید قرار گرفت.

وی اضافه کرد: این مهم همچنین با مطالعه در سند برنامه ملی درسی و در اصل سه نیز به ایجاد روحیه پرسشگری و پژوهشگری بین دانش آموزان و معلمان مورد توجه قرار گرفت.

وی خاطرنشان کرد: یکی از اهداف راهبردی وزارت آموزش و پرورش حمایت از دستاوردهای تحقیقاتی و پژوهشی است، لذا از برنامه های مهم حوزه تعلیم و تربیت که بسیار مورد تاکید می باشد برگزاری و اجرای برنامه ملی معلم پژوهنده می باشد که هر ساله در کشور برگزار می شود.

رییس اداره تحقیق و پژوهش آموزش و پرورش استان البرز ادامه داد: فرآیند برنامه ملی بیست و سومین معلم پژوهنده در سال تحصیلی گذشته به پایان رسیده و باتوحه به شروع سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ همراه با شیوع ویروس کرونا بوده در حال جمعبندی شیوه نامه و دستورالعمل مربوط به برگزاری بیست و چهارمین مرحله اقدام پژوهی در بین معلمان هستیم.

وی بیان داشت: برنامه ملی معلم پژوهنده مورد حمایت مرکز مطالعات پژوهش وزارت آموزش وپرورش،  شورای تحقیقات استان، مدیران  و معلمان است.

عرب افزود: یکی از اهدافی را که در شورای تحقیقات استان البرز مورد پیگیری قرار می دهیم در زمینه بحث حمایت از طرح های پژوهشی با رویکرد مساله محوری به چالشها و مسائل مربوط به آموزش و پرورش است که نتایج آن می تواند در حل مشکلات این حوزه کارآیی داشته باشد.

پژوهش کاربردی

مدیرکل آموزش و پرورش البرز هم در این زمینه گفت: پژوهش باید مبتنی بررویکرد فراگیر باشد به گونه ای که فرد محقق بتواند مشکلات آینده را شناسایی و با انجام تحقیق راهکارهای عملیاتی آنرا پیدا کرده و ارایه دهد.

سالار قاسمی اظهارداشت: آموزش بدون پژوهش کاربردی و راهبردی نتیجه بخش نیست به همین دلیل یکی از اهداف و رسالت های هفته پژوهش  ایجاد و احیای تفکر پژوهش بویژه برای دانش آموزان است.

وی خاطرنشان کرد: آسیب های آموزش و پرورش باید از راه پژوهش و تحقیق های میدانی پژوهشگران شناسایی و برطرف شود.

وی یادآورشد: پژوهش های مدرسه ای باید به سمت مساله محوری هدایت شوند به گونه ای که ذهن دانش آموزان درگیر مساله ها شود.

وی تصریح کرد: در زمینه سرعت بخشی و تعمیق طرح های پژوهشی در البرز باید توسعه و تقویت پژوهش سراهای دانش آموزی و پژوهشگاه معلمان مورد توجه قرار گیرد تا مرکز ثقل و نقطه ارتباط کارهای تحقیقاتی برای دانش آموزان و معلمان باشد.

قاسمی اضافه کرد: تلاش می شود دانش آموزان در این وضعیت کرونایی در فضای مجازی با انجام کارهای پژوهشی آشنایی لازم را پیدا کنند.

وی عنوان کرد: اهمیت پژوهش کاربردی به مراتب فراتر از پژوهش هایی است که جنبه نظری دارند.

وی گفت: امروز با تحقیق و پژوهش در بخش های مختلف و گام برداشتن در مسیر تولید علم می توان دانش آموزان را برای آینده کشور آماده کرد.

مدیرکل آموزش و پرورش البرز ادامه داد: یکی از زیرنظام های شش گانه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، پژوهش و ارزشیابی است که براین اساس توسعه و نهادینه کردن فرهنگ پژوهش در حوزه آموزش و پرورش به عنوان یک اولویت در دستورکاری قرار گرفت.

وی بیان داشت: استان البرز درحوزه آموزش و پرورش داری ۱۰ پژوهش سرای دانش آموزی در هشت فضای فیزیکی و یک پارک علم و خلاقیت است.

قاسمی تاکیدکرد: آموزش و پرورش البرز چهار سال متوالی در زمینه پژوهش دستگاه برتر استانی و کشوری شناخته شده است که مهمترین شاخص کسب این رتبه را داشتن ایده های برتر پژوهشی و همچنین برگزاری کارگاه های مستمر پژوهشی در سطح نواحی و مناطق هشتگانه آموزش و پرورش البرز برشمرد.

 بنا بر اعلام ستاد ملی هفته پژوهش و فناوری، هفته پژوهش ۱۳۹۹ با شعار «پژوهش و فناوری در خدمت جهش تولید» از تاریخ ۲۲ تا ۲۸ آذر ماه برگزار می شود.

استان البرز ۵۰۰ هزار دانش آموز و ۲۴ هزار فرهنگی دارد.