ثبت جهانی ۱۴ شهر و روستای صنایع دستی در ۵ سال گذشته

پویا محمودیان در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با بیان اینکه شیوع کرونا در جهان مانع از حضور کارشناسان برای تداوم روند ثبت شهرهای جهانی شده، گفت: ما برای سال ۱۳۹۹ (۲۰۲۰) پرونده چند منطقه کمتر شناخته شده از جنوب کشور را آماده کردیم که چون ارزیابان بین المللی امکان سفر به ایران و بازدید نداشتند این فرایند فعلاً متوقف شده است و امیدواریم با پایان کرونا در سال آینده روند ثبت جهانی این مناطق مجدد آغاز شود.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور افزود: برای ثبت جهانی شهرها، شاخص‌های پرونده‌های ارسال شده باید با شاخص‌های بین‌المللی مصوب منطبق و هماهنگ باشد، بنابراین داوران و ارزیابان بین‌المللی به شهرها و مناطق معرفی‌شده در کشورها سفر می‌کنند، اما از سال گذشته و شیوع ویروس و محدودیت‌های ایجاد شده، روند ثبت‌جهانی در حوزه صنایع دستی در تمام جهان متوقف شده است.

شورای جهانی صنایع‌دستی (WCC) از سازمان‌های وابسته به سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی و ملل متحد (یونسکو- UNESCO) است و ثبت شهرهای جهانی صنایع دستی از سال ۲۰۱۵- ۱۳۹۴ آغاز شده و برنامه‌ای الهام گرفته از شهرهای خلاق یونسکو است.

محمودیان اظهار داشت: در سال‌های اخیر، یونسکو تمام طرح‌های مرتبط با صنایع دستی از جمله داوری و اعطای گواهینامه مهر اصالت بین المللی صنایع دستی را که از سال ۲۰۰۰ آغاز شد و قبلاً توسط خود یونسکو انجام می‌شد، به صورت کامل به شورای جهانی صنایع دستی واگذار کرده است.

ایران سردمدار ثبت جهانی شهرها و روستاهای صنایع دستی

معاون وزیر میراث فرهنگی با بیان اینکه ۱۱ شهر و ۳ روستادر ۵ سال گذشته در دولت تدبیر و امید ثبت جهانی شده‌اند، اظهار داشت: ایران در ثبت جهانی شهرهای صنایع دستی از سردمداران دنیا است، در همان سال اول (۱۳۹۴) دو پرونده از ایران به شورای جهانی رفت و ارزیابان بین المللی به ایران آمدند و شهر اصفهان به عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی و تبریز به عنوان فرش جهانی فرش دستباف ثبت جهانی شد.

محمودیان خاطرنشان کرد: در سال ۱۳۹۵ (۲۰۱۶) دو پرونده دیگر در شورای جهانی صنایع دستی نهایی ثبت شد؛ شهر لالجین به عنوان شهر جهانی سفال و مشهد به عنوان شهر جهانی گوهرسنگ ها ثبت شدند، اما در سال‌های بعد از آن ایران یک جهش در ثبت جهانی داشت.

کلپورگان اولین روستای جهانی صنایع دستی

محمودیان با بیان اینکه در سال ۱۳۹۶ (۲۰۱۷) سه پرونده از ایران به شورای جهانی صنایع دستی ارسال شد، گفت: برای اولین بار موضوع روستاهای جهانی صنایع دستی از سوی ایران پیشنهاد شد و نخستین روستای جهانی از ایران ثبت جهانی شد.

۱۱ شهر و ۳ روستادر ۵ سال گذشته در دولت تدبیر و امید ثبت جهانی شده‌اند، ایران در ثبت جهانی شهرهای صنایع دستی از سردمداران دنیا است. معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور افزود: در سال ۱۳۹۶ روستای کلپورگان منطقه‌ای کمتر شناخته شده از استان سیستان و بلوچستان به عنوان روستای جهانی سفال برای اولین بار در جهان، سیرجان از استان کرمان شهر جهانی گلیم (شیریکی پیچ) و مریوان از استان کردستان به عنوان شهر جهانی کلاش (گیوه کردی) ثبت جهانی شد.

محمودیان گفت: در سال ۱۳۹۷ (۲۰۱۸) هم ۳ پرونده برای شورای جهانی صنایع دستی ارسال شد و خوشبختانه هر ۳ پرونده ثبت جهانی شد. میبد یزد به عنوان شهر جهانی زیلو، آباده فارس به عنوان شهر جهانی منبت و خراشاد خراسان جنوبی به عنوان روستای جهانی تَو بافی (حوله بافی) در شورای جهانی صنایع دستی ثبت شدند.

ثبت جهانی صنایع دستی ۳ شهر و یک روستا در سال ۹۸

محمودیان با بیان اینکه در سال ۹۸ چهار پرونده به شورای جهانی صنایع دستی ارسال شد، گفت: شیراز پس از اصفهان به عنوان دومین شهر جهانی صنایع دستی، زنجان به عنوان شهر جهانی ملیله و ملایر به عنوان شهر جهانی مبل و منبت از استان همدان و قاسم آباد از استان گیلان به عنوان روستای جهانی چادر شب‌بافی در فهرست جهانی قرار گرفت.

ثبت جهانی روستاها منجر به مهاجرت معکوس می‌شود

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور، آثار اقتصادی و اجتماعی ثبت جهانی شهرها و روستاها را بسیار چشم‌گیر دانست و اظهار داشت: ثبت جهانی شهرها نشاط عمومی در جوامع محلی و برای اهالی شهرها و روستا انگیزه ایجاد می‌کند، وقتی از آباده به عنوان شهر جهانی منبت نام برده می‌شود، هویت جدیدی به آن داده می‌شود و اهالی آن احساس غرور بیشتری می‌کنند.

بیشتر جوانان و زنان به دلیل اقامت در یک منطقه جغرافیایی که ثبت‌ملی یا جهانی شده است از آن مکان هویت می‌گیرند و به گرایش و یادگیری هنر بومی آن منطقه روی می‌آورند که در میان مدت منجر به حفظ آن هنر و صنعت و در بلند مدت اهداف رونق اقتصاد و اشتغالزایی و توسعه پایدار را محقق می‌کند.

محمودیان تصریح کرد: تغییر و تحولات نسبت به قبل از ثبت جهانی در شهرها و روستاها به وضوح مشهود است، یکی از آثار این ثبت‌های جهانی به خصوص در مناطق کمتر شناخته شده، هویت بخشی و مهاجرت معکوس است و پس از جهانی شدن، اهالی تلاش می‌کنند منطقه خود را آبادتر کنند.

ثبت ملی و جهانی شهرها و روستاها به مطالبه مردمی تبدیل شده است

اکنون ثبت ملی و جهانی شهرها و روستاها و صنایع دستی به مطالبه مردمی و اجتماعی تبدیل شده و مردم در این رویداد خود را سهیم می‌دانند. از نمایندگان خود در مجلس، از مسئولان اجرایی به ویژه از استانداران خود می‌خواهند که در فرایند ثبت شهرها و روستاها حضور داشته باشند.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور با بیان اینکه مشارکت اهالی شهرها و روستاها در تدوین پرونده‌های ثبت ملی و جهانی و همکاری با ارزیابان افزایش یافته است، افزود: این مطالبه عمومی باعث شده مسئولان مستندات و دفاعیه‌های محکم و خوبی را در جلسات ارزیابی ارائه کنند و نتیجه نهایی را با جدیت از وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی پیگیری می‌کنند.

اگر به روستای خراشاد سفر کنید، آثار توسعه و آبادانی، شور و نشاط اجتماعی، حس غرور و هویت محلی اجتماعی، حتی تغییر در سنگ فرش‌های خیابان، و افزایش مهاجرت معکوس از شهر به روستا به وضوح قابل مشاهده است. محمودیان با بیان اینکه در شهر نیمروز در سیستان و بلوچستان که به عنوان شهر ملی خامه دوزی مطرح شده خود مردم با مشارکت اجتماعی روند را تسریع کردند، خاطرنشان کرد: تأسیس یک مراکز آموزشی که در این رشته حدود ۴۰۰ هنرمند شاغل دارد، از آثار مثبت این رویداد در آن منطقه است.

وی گفت: در منطقه نیمروز قطعه زمینی برای احداث خانه صنایع دستی واگذار شده، فروشگاه اختصاصی صنایع دستی خامه دوزی دایر شده و یک بسیج عمومی برای آموزش و ترویج هنر و دایر کردن بازارچه صنایع دستی شکل گرفته است. فعالیت هنرمندان و صنعتگران در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی افزایش یافته و شهرداری نیمروز در حال طراحی نمادی برای این هنر در شهر است، حتی نام گذاری یک خیابان را به با عنوان خامه دوزی در دستور کار قرار داده است.

محمودیان با اشاره به اینکه بنیاد برکت هم با پرداخت وام به ۶۰ نفر از صنعتگران این رشته به توسعه این صنعت در نیمروز کمک کرده است خاطر نشان کرد: همه این اتفاقات باعث می‌شود شاخص‌های جهانی شدن این منطقه را تقویت کند و ما را مصمم می‌کند که روند تکمیل پرنده و ثبت جهانی این گونه مناطق را با جدیت بیشتری پیگیری کنیم تا به مطالبه عمومی مردم مسئولانه پاسخ دهیم و آن‌را برآورده کنیم.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور همچنین به تأسیس یک شرکت تعاونی بزرگ در روستای خراشاد در استان خراسان جنوبی اشاره کرد و گفت: اکنون اگر به این روستا سفر کنید، آثار توسعه و آبادانی، شور و نشاط اجتماعی، حس غرور و هویت محلی اجتماعی، حتی تغییر در سنگ فرش‌های خیابان، و افزایش مهاجرت معکوس از شهر به روستا به وضوح قابل مشاهده است.

ثبت جهانی باعث اتحاد دو بخش روستای قاسم آباد گیلان شد

پس از ملی یا جهانی شدن روند توسعه مردمی شده و مردم در رفع مسائل اجتماعی روستا و شهر خود مشارکت دارند و فعال‌تر شده‌اند. بر اساس گزارش‌ها، در روستای قاسم آباد گیلان (سومین روستای ثبت جهانی) که به دو قسمت علیا و سفلی تقسیم شده بود و سالیان طولانی چالش اجتماعی داشتند، جهانی شدن این روستا با هنر چادرشب بافی، باعث اتحاد این دو بخش شد چون یک هدف مشترک برای مردم ایجاد شده بود.

به گزارش ایرنا، از سال ۹۶ که شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی صنایع دستی تشکیل شده است، ۱۶ شهر و ۷ روستا با صنایع‌دستی بنام و منحصر بفرد خود در فهرست ملی قرار گرفته‌اند که به گفته معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور، این فرایند مسیر جهانی شدن و ثبت شهرها و روستاهای کشور را در شورای جهانی صنایع دستی، تسهیل و تسریع می‌کند.