ایران ازنظر تولید مقالات برتر در بین کشورهای اسلامی دارای رتبه اول است

به گزارش خبرنگار دانشگاه و آموزش ایرنا، غلامحسین رحیمی شعرباف روز دوشنبه در نشست خبری مجازی درباره رتبه های علمی ایران در سطح جهان، خاطرنشان کرد: رتبه انتشار مقالات ایران از نظر علمی در سطح بین المللی ۱۵ و ۱۶ است. رتبه ایران در بستری که مقالات را نمایه می کند (وب آف ساینس) ۱۶ است و در بستر اسکوپوس ۱۵ است. 

وی افزود: تا سال ۹۸ ایران تاکنون ۶۲ هزار مقاله به چاپ رساند و ۶۵ هزار مقاله در اسکوپوس نمایه کرد. 

معاون پژوهشی و فناوی وزیر علوم به یکی از اتهامات ایران در خصوص رشد کمی مقالات اشاره کرد و گفت: از نظر کیفی یکی از مهمترین اتهامات ایران، توجه به رشد کمی و در نظر نگرفتن رشد کیفی است. این موضوع در حالی مطرح شد که شاهد رشد چشمگیر کیفی در مقالات هستیم.

رحیمی شعرباف با اشاره به رتبه ایران در بین کشورهای اسلامی، گفت: ایران سه سال پیاپی از نظر کمی و کیفی در بین کشورهای اسلامی رتبه اول را دارد. سهم ایران از کل مقالات برتر دنیا هم اکنون سه درصد و از کل مقالات دنیا از نظر تعداد، ۲ درصد است.

وی با بیان اینکه جمعیت ایران نسبت به جمعیت کل دنیا یک درصد است، توضیح داد: این یک درصد، پایه محسوب می شود و همه چیز باید به نسبت این یک درصد مقایسه شود؛ بنابر این دو برابر جمعیت ایران، مقاله چاپ کرده ایم. 

ملاک های تولید علم
رحیمی اظهار داشت: از واژه تولید علم استفاده نکردم؛ چرا که تولید علم به چهار تا پنج مولفه اصلی وابسته است؛ اگر در جامعه ای این چند مولفه فعال باشد، یعنی تولید علم در حال انجام است.

معاون وزیر علوم گفت: نخستین و مهمترین ملاک، مقاله و دومین مولفه، تولید کتاب های معتبر آموزشی و مرجع است. تعداد محققان و دانشمندان بومی و مقیم از مولفه های دیگر تولید علم محسوب می شود.

معاون پژوهشی و فناوری وزیر علوم ادامه داد: مولفه چهارم تعداد گزارش های علمی و فنی و مولفه پنجم به تعداد اختراعات ثبت شده توسط محققان و فناوران برتر کشور بستگی دارد. شاید نشانه آخر هم تدوین استانداردهای بومی باشد.

وی تاکید کرد: اگر در کشوری همه این فاکتورها فعال باشند یعنی تولید علم در حال انجام است؛ ایران از نظر مقاله جایگاه عالی دارد و در سطح کتاب هم باید بیشتر اهتمام کنیم؛ چرا که هنوز در حد قابل قبولی نیستیم.

کمترین تخلفات پایان نامه در دانشگاه های اصلی

رحیمی شعرباف گفت:‌ نهادها و دانشگاه‌های اصلی کشور که ۸۰ درصد افتخارات علمی را بر دوش می‌کشند، کمترین میزان تخلف را در پایان‌نامه دارند.

وی درباره میزان تخلف در پایان نامه ها، به واکاوی ریشه این تخلفات پرداخت و گفت: تخلف جایی اتفاق می افتد که به تولید انبوه دانشجو و دانش آموخته مبادرت می شود؛ بدون اینکه زیرساخت لازم و نیروی انسانی علمی کافی داشته باشد این تخلفات در دانشگاه هایی دیده می شوند که تجهیزات مورد نیاز تامین نشده باشد. نظر من این است اگر تخلفی در یک پایان نامه کارشناسی ارشد یا دکتری اتفاق می افتد، اولین فردی که باید مورد بازخواست قرار گیرد، استاد راهنما است.

معاون پژوهشی و فناوری وزارت علوم افزود: دومین مجموعه هیأت داوران هستند که با وجود حضور در جلسه دفاع، متوجه نشدند این پایان نامه متعلق به دانشجو نیست. در مرحله بعد، دانشگاه و نهادی باید مورد بازخواست باشد که این فرد را درون خود پرورش می دهد. در واقع نفر چهارمی که متخلف محسوب می شود، دانشجو است و این ساختار باید اصلاح شود.

طرح ملی وزارت علوم برای جذب دستیاران پژوهشی

رحیمی شعرباف درباره برنامه های جدید وزارت علوم برای جذب دانش آموختگان دکتری در دانشگاه ها، اظهار داشت: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری چند برنامه جدید در دستور کار دارد. نخست یک برنامه جدی برای گسترش و ملی کردن پذیرش دستیاران پژوهشی و جذب پژوهشگران پسادکتری در دانشگاه ها و پژوهشگاه های کشور است.

وی با بیان اینکه دوره های دکتری در کشور از نظر کمی و کیفی رشد کامل پیدا کرده است، افزود: در حال حاضر بیش از ۱۰۰ هزار دانشجوی دکتر در کشور داریم که میانگین، هر سال حدود ۲۰ هزار دانشجوی دکتری در کشور است، اما این نیروها باید کجا جذب شوند؟ در این زمینه، سیاست وزارتخانه نداشتن گسترش کمی در دوره های دکتری است.

معاون پژوهشی و فناوری وزارت علوم خاطرنشان کرد: ارتقای کیفی بیشتر این دوره ها مورد توجه وزارت علوم است و باید دید آیا این ۲۰ هزار نفر هم قابلیت جذب دارند یا خیر. در بهترین شرایط شاید بتوان بین چهار تا پنج هزار نفر از آنها را در مراکز آموزشی و علمی به عنوان هیأت علمی جذب کرد.

رحیمی شعرباف ادامه داد: بخشی از این دانش آموختگان دکتری باید جذب واحدهای تحقیق و توسعه صنایع و شرکت ها شوند. بخشی از آنها پدیدآورنده شرکت های دانش بنیان هستند و تعدادی دیگر از آنها جذب مراکز تحقیقاتی غیررسمی می شوند. بنابراین تعدادی از این دانش آموختگان در نهادهای دانشگاهی و پژوهشی به عنوان دستیار پژوهشی یا به عنوان پژوهشگران پسادکتری جذب خواهند شد.

 معاون وزیر علوم گفت: اگر اعتبارات مورد نیاز برای جذب دستیار پژوهشی از محل اعتبارات جذب شده ازطریق انعقاد قرارداد بیرونی باشد، هیچ حدی برای جذب آنها قائل نیستیم و دانشگاه ها هر تعدادی که اعتبارات خارجی آنها  اجازه دهد، این افراد را جذب کنند.

رحیمی شعرباف درباره جذب دانش آموختگان دکتری خارج از کشور تاکید کرد: اگر دانشگاه یا پژوهشگاهی تشخیص دهد یک ایرانی مقیم خارج از کشور در مقطع دکتری کیفیت علمی دارد، امکان جذب این فرد را به عنوان پژوهشگر پسادکتری و دستیار پژوهشی خواهد داشت.

این مسوول وزارت علوم در پاسخ به پرسش ایرنا که آیا این طرح در ایران سابقه داشته یا خیر، خاطرنشان کرد: دانشگاه ها در چند سال اخیر به صورت خیلی محدود و معدود تعدادی دستیار پژوهشی و پسادکتری جذب کرده بودند و حتی در این زمینه دستورالعملی در هیأت امنای خود به تصویب رساندند، اما وزارت علوم در سال ۹۹ این برنامه را به یک طرح ملی تبدیل کرد که آیین نامه آن به زودی به دانشگاه ها ابلاغ می شود.

وی اظهار داشت: بر اساس مذاکرات صورت گرفته با معاونت علمی ریاست جمهوری و صندوق حمایت از پژوهشگران، در سال های ۹۹ و ۱۴۰۰ برای پذیرش پژوهشگران پسادکتری جهشی رخ خواهد داد.

فعالیت ۱۷۰۰ شرکت دانش بنیان در ایران

رحیمی شعرباف در ادامه این نشست خبری درباره تبدیل ایده به محصولات مورد نیاز جامعه، خاطرنشان کرد: بخشی از تولید مقاله، نشانه حرکت در مرزهای دانش است. ایران در حال مشارکت در پیشبرد علمی جهانی است؛ فارغ از اینکه کاربردی داشته یا نداشته باشد.

وی با بیان اینکه ابتدا باید بسترسازی های لازم صورت گیرد، تاکید کرد: در ۱۰ سال اخیر نهادهای فناورانه متصل به دانشگاه با مدیریت، هدایت و مجوز وزارت علوم در کشور شکل گرفت. هم اکنون ۴۳ پارک جامع علم و فناوری در کشور داریم که ۴۰ پارک وابسته به وزارت علوم و سه پارک وابسته به دستگاه های اجرایی است.

معاون پژوهشی و فناوری وزارت علوم گفت: همچنین ۱۹۵ مرکز رشد در کشور فعال است که در این مراکز و پارک ها، بیش از هفت هزار شرکت فعال اند و از این تعداد، هزار و ۷۰۰ شرکت، دانش بنیان هستند.

رحیمی شعرباف تعداد فناوران شرکت های دانش بنیان را ۵۴ هزار نفر اعلام کرد و گفت: تعداد ایده های فناوران که تبدیل به محصول شد، به عدد ۲ هزار رسید و میزان صادرات شرکت های مستقر در پارک ها در یک سال اخیر ۱۰۰ میلیون دلار اعلام شد.

وی با اشاره به توان این شرکت ها در برطرف ساختن نیازهای مردم در ایام شیوع ویروس کرونا، اظهار داشت: این شرکت ها در عرض ۲ تا ۳ ماه با تکیه بر دانش بومی نسب به تولید ماسک و مواد ضدعفونی کننده اقدام کردند. اگر فعالیت این شرکت ها در حوزه صنعت وارداتی بود، امکان نداشت در این مدت کوتاه برای پاسخگویی به نیازها با این سرعت عمل کنند.
ادامه دارد..