استفاده از ید برای پیشگیری و نابودی کرونا توصیه نمی‌شود

چند روز پیش برخی خبرگزاری ها خبری را با عنوان نابودی کرونا با استفاده از دهانشویه محلول ید درج کردند. در متن خبر نقل شده که محققین آمریکایی دانشگاه کانتیکت ماساچوست آمریکا در تحقیقات خود به این نتیجه دست یافته اند که ماده ید می تواند در از بین بردن ویروس کرونا موثر باشد و اتانول اثری ندارد.

از سوی دیگر بیش از یک ماه قبل خبری از قول پروفسور محمدعلی کریمی استاد شیمی و معاون پژوهش و فناوری دانشگاه پیام نور مبنی بر ارائه طرحی به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت بهداشت و درمان برای پیشگیری و درمان در خبرگزاری ها آمده بود. حوزه تخصصی وی شیمی و نتیجه تحقیقات این دانشمندان آمریکایی نیز بر پایه و اصول شیمیایی اثر ید بر این ویروس است، نظر وی در مورد این موضوع و همچنین نتیجه طرح گروه تحقیقاتی وی را جویا شدیم.

وی در خصوص موضوع نابودی کرونا با محلول ید گفت: اصل خبر و اثر نابودگری محلول ید مورد تایید است. اما نکته قابل تامل در خبر این خبرگزاری ها، نقل ناصحیح یا ناقص مطلب مبنی بر موثر بودن ید و غیرموثر بودن اتانول در نابودی این ویروس بود.

کریمی ادامه داد: در صورتی که در خبر اصلی به زبان انگلیسی تصریح شده که مدت زمان لازم برای نابودی توسط ید ۱۵ ثانیه اما توسط اتانول ۳۰ ثانیه است. اصولا نقش اتانول، ایزوپروپانول و سایر الکل ها و پلی فنل ها در از بین بردن بسیاری از ویروس ها و باکتری ها شناخته شده است و ما در حال حاضر انواع محلول ها و اسپری های آنها را در بازار و دسترس داریم که برای ضدعفونی کردن سطوح اجسام و دست ها استفاده می شود.

معاون پژوهشی دانشگاه پیام نور عنوان کرد: اتفاقا چنانچه هدف پیشگیری و از بین بردن ویروس در دهان و بینی است، ساده ترین کار استفاده از خاصیت ویژه تبخیرپذیری همین اتانول ۷۰ درصدی است. کافی است یک پارچه نخی یا دستمال کاغذی را با اسپری کمی به اتانول آغشته کنید و دستمال را نزدیک بینی و دهان بگیرید و تنفس کنید. به راحتی بخار اتانول وارد دهان و بینی و حتی ریه می شود و می تواند ویروس را از بین ببرد بدون اینکه خطرات سمیت و آسیب های ترکیباتی نظیر ید را داشته باشد.

۲ محور مقابله با ویروس کرونا

این استاد دانشگاه در پاسخ به اینکه آیا شما با توجه به اطلاعاتتان در مورد اثرات سوء مواد شیمیایی روی سلامتی و نحوه عملکرد آنها روی ویروس ها، استفاده از محلول ید را برای پیشگیری از کرونا توصیه می کنید، توضیح داد: به نظر بنده یک نکته اساسی را باید عموم مردم و به ویژه محققان مد نظر داشته باشند و آن هم این است که رویکرد مقابله با ویروس ها اصولا بر دو محور اساسی استوار است.

کریمی توضیح داد: محور اول مقابله انتخابی و دایمی یا به اصطلاح سلکتیو با ویروس (واکسینه کردن) بر اساس ساختار درون مولکولی و وضعیت ساختاری/ژنتیکی آن است که عمدتا رویکرد تخریب آن به کمک نابودگر و غیرفعال کننده ویژه ویروس است و این موضوع با استفاده از ساخت و طراحی مولکول ها و واکسن های خاص هر ویروس صورت می پذیرد.

وی ادامه داد: محور دوم مقابله غیرانتخابی با ویروس ها و باکتری های بیماری زاست که در این روش تمرکز عمدتا معطوف به بخش بیرونی ویروس است. در مورد ویروس COVID-۱۹ نیز مشابه اکثر ویروس ها نظیر آنفلوآنزا، سارس،… می توان از اکسید کننده هایی نظیر آب اکسیژنه، کلر، ید و ازون یا ترکیبات حاوی گروه هایی نظیر هیدروکسیل و کربوکسیل برای نابودی و انحلال پوشش لیپیدی و پروتئینی آن استفاده کرد.

کریمی گفت: در مورد روش غیرانتخابی باید به تخریب پوشش ویروس توجه داشته باشیم که استفاده از مواد شیمیایی با این منظور عمدتا معطوف به نابودی آن در فضای فیزیکی و سطوح اجسام و به صورت محدود سطح پوست دست ها است. استفاده از اکسید کننده هایی نظیر مواردی که اشاره شد در صورت تماس با اندام های درونی و حتی بعضا بیرونی نظیر چشم ها می تواند خطرناک، آسیب زا، سمی و حتی کشنده باشد.

خطرات ازون و ید برای سلامت انسان

عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور در پاسخ به این سوال که آیا در مورد محلول ید نیز خطرات فوق وجود دارد، تصریح کرد: بله قطعا در استفاده از محلول ید یا محلول های مشابه نظیر آب اکسیژنه نیز به دلیل خاصیت اکسیدکنندگی و آسیب های ناشی از آنها فقط به صورت بسیار محدود و در حد دهان شویی با پذیرش عوارض ناشی از این خاصیت اکسیدکنندگی و تخریب کنندگی سطوح و مخاط دهان و بینی قابل توجه است. همچنین استفاده از آنها به صورت مداوم به هیچ عنوان توصیه نمی شود.

وی تاکید کرد: در ضمن این روش برای کودکان، سالمندان و بسیاری از عوام که توانایی استفاده کنترل شده آن را ندارند و با خطر بلع، آشامیدن، سمیت و مشکلات حاد گوارشی مواجه اند، به هیچ عنوان توصیه نمی کنیم.

معاون پژوهشی دانشگاه پیام نور در پاسخ به اینکه در مورد ازون نیز چنین خطری وجود دارد، تصریح کرد: بله متاسفانه چون ازون به صورت گازی است، بسیاری از افراد بی اطلاع فقط به نقش ضدعفونی کنندگی و نابودگری ویروس توسط آن دل خوش هستند، بدون اینکه توجهی به آسیب های حاد ناشی از تنفس این گاز با خاصیت اکسیدکنندگی قوی به ریه ها به ویژه در کودکان و سالمندان و بیماران ریوی داشته باشند.

وی همچنین تاکید کرد: استفاده از این گاز فقط در شرایط عدم حضور افراد و با هدف ضدعفونی کردن هوا و فضای فیزیکی و سطوح اجسام توصیه می شود.

گلاب خاصیت ضدویروسی دارد

پروفسور کریمی در مورد روش های پیشگیرانه و درمانی بر اساس طب سنتی و گیاهان دارویی اظهار داشت: واقعیت این است که هرگونه توصیه و تجویز اثربخشی و نقش پیشگیری و نابودگری ویروس ها و باکتری ها در طب سنتی عمدتا به مواد و ترکیبات شیمیایی درون آنها برمی گردد. بسیاری از آنها حاوی ترکیبات موثری نظیر پلی فنل ها هستند و نقش آنها بیشتر به ویژگی و توانایی انحلال و تخریب پوشش ویروس ها مربوط می شود. بر این اساس، از این گروه ترکیبات آنهایی که حاوی چنین گروه های عاملی شیمیایی دارای توانایی انحلال این پوشش هستند، می توانند برای پیشگیری مورد توجه قرار گیرند.

وی ادامه داد: به عنوان مثال گلاب یک ترکیب شناخته شده و خوشبویی است که از دیرباز در حرم های متبرکه، مساجد، مناسبت ها،… استفاده می شده و بیشتر وجه خوشبویی آن مورد توجه بوده  است، در صورتی که این ترکیب سرشار از پلی فنل، خاصیت ضدویروسی و ضدباکتریایی بالایی است. در واقع با پاشیدن گلاب به صورت اسپری در این محیط ها علاوه بر ضدعفونی فضای فیزیکی، تنفس و مجاورت آن با بینی و دهان احتمال دارد ویروس ها و باکتری ها از بین برود.

معاون پژوهشی دانشگاه پیام نور بیش از یک ماه قبل در حاشیه مصاحبه ای به ارائه طرحی توسط تیم تحقیقاتی خود برای پیشگیری و درمان COVID-۱۹ به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و ارجاع آن به وزارت بهداشت اشاره کرده بود.

وی در این خصوص توضیح داد: تیم تحقیقاتی ما متشکل از دو شیمیست (من و حسن کرمی)، یک بیوشیمیست (رضا حاجی حسینی)، یک زیست فناور (مهدی دادمهر) و یک پزشک (محمدامین کریمی) است و طرح پیشنهادی خود را به معاونت علمی ریاست جمهوری ارائه کرده ایم.

کریمی ادامه داد: پس از ارجاع به وزارت بهداشت پیگیری های مستمری برای امکان انجام فرایند تست های بالینی بر اساس الگوی پیشنهادی خود در یکی از بیمارستان ها با هدف درمان انجام دادیم و همچنان در حال رایزنی و پیگیری برای اجرایی کردن این طرح هستیم.