تحقق رویای تولید بذر هیبریدی در کشور با کمک دانش‌بنیان‌ها

تولید بذر هیبریدی در کشور از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا بیشتر بذرهای هیبریدی یا اصلاح‌شده ژنتیکی به خصوص در زمینه بذر سبزی و صیفی‌ از کشورهای دیگر وارد می‌شوند و ۹۷ درصد تولید بذر ایران در اختیار خارجی ها است که ارزبری زیادی دارد.

سرپرست پیشین وزارت جهاد کشاورزی سال گذشته گفت: تولید بذر هیبریدی در کشور آغاز شده است و به صورت تدریجی، پایدار و استوار ادامه می‌یابد.  

عباس کشاورز شرایط تولید بذر را در کشور مناسب ارزیابی و خاطر نشان کرد: میزان تولید این محصول در حال افزایش است.

هیبریداسیون (دو رگ گیری) روشی است که در آن از دو یا چند گیاه بذر تولید می شود. بذر حاصله از پیوند دو گیاه والد که کاملا با هم تفاوت دارند، تشکیل می شود. بذرهای هیبریدی نسبت به بذر های دیگر برتری کامل دارند زیرا ترکیبی از صفات برگزیده و مفید گیاه والد هستند. 

تولید بذر از آن حوزه هایی است که توجه بیشتر دانشگاهیان را در راستای تولید داخلی و بومی سازی می طلبد زیرا با تولید داخلی بذر امنیت غذایی کشور نیز تامین می شود. دانشگاه آزاد در سال های اخیر در این حوزه پیشگام است اخیرا روح الله دهقانی معاون تحقیقات، فناوری و نوآوری این دانشگاه از راه اندازی کارخانه تولید بذر هیبریدی با همکاری چند نهاد دیگر خبر داد.

وی اظهار داشت: واحدهای تحقیق و توسعه در دانشگاه آزاد در واقع فناوری را به دست می آورند و پس از تولید نمونه آن را برای تولید انبوه به کارخانه تحویل می دهند.

کاظم خاوازی وزیر جهاد کشاورزی نیز  اعلام کرده است که این وزارت خانه آمادگی دارد در هر زمینه‌ای به دانشگاه آزاد برای تولید بذر کمک کند.

وی در نشستی با حضور محمد مهدی طهرانچی رییس دانشگاه آزاد اظهار داشت: بذر سبزی و صیفی از نیازهای اساسی کشور بوده و تولید آن در کشور، وابستگی ما را به واردات کاهش می‌دهد.

خاوازی در این جلسه از تامین نیازهای تسهیلاتی و اعتباری تولید بذر توسط معاونت علمی رییس جمهوری خبر داد.

وزیر جهاد کشاورزی با تأکید بر این نکته که ظرفیت گلخانه‌های تحقیقاتی برای اجرای پروژه‌های کشاورزی کافی نیست، تصریح کرد: برای این منظور باید از ظرفیت بخش خصوصی و شهرک‌های گلخانه‌ای استفاده شود. حالا رویای تولید بذر به دغدغه ای تبدیل شده که دانشگاهیان و دانش بنیان ها به دنبال تحقق آن هستند.

در حوزه ژنتیک با کشورهای پیشرفته قابل رقابت هستیم

جواد مولا دبیر علمی شانزدهمین کنگره ملی و چهارمین کنگره بین المللی ژنتیک (GC۲۰۲۰) نیز از بررسی تولید بذر در این کنگره خبر داد و در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا اظهار داشت: با وجود تحریم ها شاید در برخی اقدامات در علم ژنتیک وقفه وجود داشته باشد اما کشور ما در این زمینه از کشورهای غربی یا توسعه یافته عقب نیست بلکه در رقابت است.

وی ادامه داد: در حال حاضر تولید مقاله هدف کشورهای توسعه یافته نیست و به دنبال این هستند که از علم بهره گرفته و تولید ثروت کنند به همین دلیل رویکرد دنیا این است که تحقیقات به ویژه تحقیقات ژنتیکی و ملکولی در جامعه کاربرد داشته باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس اظهار داشت: بیشتر شرکت ها و های‌تک ها در حوزه زیست مولوکولی کار می کنند اما رویکرد ما این است که از این مرحله عبور کنیم و به تولید فناوری و به کارگیری و تجاری سازی آن برسیم.

مولا اظهار داشت: در کنار کنگره، جشنواره تجاری سازی فعالیت می کند که ایده های بسیار خوبی از سوی دانش آموختگان، محققان و اساتید ارائه می شود این طرح ها به دارو و کیت های تشخیصی، تولید محصولات بیوتکنولوژی  منجر می شود.

وی ادامه داد: در این جشنواره سرمایه گذاران، شرکت های ایده پرداز، پارک های علم و فناوری و صندوق نوآوری و شکوفایی گردهم آمده اند تا محیطی برای تجاری سازی علم ایجاد شود.

سرمایه واردات بذر در اختیار جوانان قرار بگیرد

وی با بیان اینکه چالش های کشور در حوزه ژنتیک توسط محققان در این کنگره بررسی می شود، اظهار داشت: حجم بسیار زیادی از سرمایه ملی ما برای خرید بذر از خارج کشور صرف می شود. در صورتی که اگر همین سرمایه در اختیار جوانان قرار بگیرد تقسیم کار کلی می شود و ما تولید بذر را در داخل کشور خواهیم داشت.

مولا ادامه داد: تقریبا اکثر بذر محصولات پر مصرف کشور مثل گوجه فرنگی وارداتی است و پتانسیل تولید را در داخل داریم در این راستا باید روش ها و تکنولوژی های جدید را بررسی کنیم که این موضوع وظیفه دانشگاه ها است و پارک ها نیز شرکت ها را شناسایی کنند تا روی طرح ها سرمایه گذاری کنند.

عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس عنوان کرد: موضوع تولید بذر جنبه امنیتی نیز دارد زیرا زمانی که ما در بذر به سایر کشورها وابسته باشیم و آنها نخواهند به ما بذر بفرشند کشاورزی کشور آسیب جدی می بیند.

نایب رییس انجمن ژنتیک ایران تصریح کرد: در فهرست ۱۰ محصول وارداتی که بیشترین ارزبری را دارند محصولات کشاورزی در رتبه ششم است  اگر این پول به دانشگاهیان پرداخت شود   تولید ثروت می کند و ارزبری کشور را قطع می کند همچنین وابستگی ما به خارج کشور را کاهش می دهد و از همه مهمتری محیطی برای اشتغال جوانان ایجاد می کند.

این استاد علوم زیستی افزود: تمامی پژهشگران، محققان، صندوق نوآوری و شکوفای گرد هم آمده اند تا بررسی کنیم که مشکل اصلی در کجاست که هنوز پس از گذشت چندین سال ما در تولید بذر مشکل داریم.

همکاری تمامی کشورها در کنگره ژنتیک

مولا اظهار داشت: در سایر حوزه ها مثل دارو، کیت های تشخیصی، میکرو ارگانیسم ها، پزشکی، گیاهی نیز کارگروه هایی تشکیل شده که مسائل مهم را ارزیابی می کنند تا مشکلات موجود در زمینه بیوتکنولوژی و ژنتیک راهکار های مطلوب ارائه شود.

وی عنوان کرد: کنگره به دلیل شرایط کرونا در یک بازه زمانی ۴۰ روزه و مجازی برگزار می شود و از ۲۹ مرداد ماه آغاز شده است.

عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس عنوان کرد: کشور ایتالیا به صورت همکار در برگزاری این گنگره در کنار ما حضور دارد همچنین از بسیاری کشورها حتی آمریکا سخنران و مقاله داریم به عنوان مثال کشور سوییس کارگاه کارآفرینی و اشتغال زایی برگزار می کند.

بذرهای هیبریدی با بذرهای تراریخته کاملا متفاوت هستند. در بذر های تراریخته (GMO) ژنتیک و DNA گیاه در آزمایشگاه تغییر می‌کند که دارای عوارضی برای انسان و محیط زیست هستند و بر خلاف کشاورزی ارگانیک است. اما بذر های هیبریدی تمامی خواص مفید و ارزشمند بین دو گیاه را جمع آوری می کند و از نظر ژنتیکی تغییری روی آن ها انجام نمی شود.