رشد ۷۲ درصدی ارزش تولیدات در منطقه آزاد چابهار

به گزارش ایرنا، هرچند آمارهای اقتصادی راوی صادق از شرایط حاکم هستند اما باید گفت روند صعودی و رو به رشد تولید به یکباره محقق نشده و حاصل فرآیندی که از سال ۹۳ آغاز شده و چابهار را در مسیر توسعه قرار داده و از سال ۹۶ اوج گرفته است.

برپایه اساسنامه سازمان منطقه آزاد تجاری ـ صنعتی چابهار، هدف این سازمان عبارت است از «انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی، رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضورفعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی».

سازمان منطقه آزاد چابهار به منظور تحقق اهداف مورد اشاره، پنج راهبرد ترسیم و برنامه‌های خود را در آن محورهای جای داد  که شامل «نقش‌آفرینی در اقتصاد ملی»، «اثرگذاری بر اقتصاد محلی»، «جلب مشارکت جوامع محلی»، «گسترش تعاملات بین‌المللی» و «انتقال دانش و تکنولوژی» است.

گزارش حاضر به مناسبت هفته دولت نگاهی دارد به دستاوردهای منطقه آزاد چابهار در محور اول یعنی نقش‌آفرینی در اقتصاد ملی؛ دستاوردهایی که ضمن هدایت چابهار در کانال توسعه، پویایی اقتصاد در قواره ملی را نیز به همراه داشته است.

رشد ۲۷ درصدی واحدهای تولیدی

ظرفیت‌های ذاتی چابهار و نقش‌آفرینی در نقشه تجارت جهانی در کنار توسعه زیرساخت‌ها و مشوق‌های سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد چابهار قرار گرفت تا تعداد واحدهای تولیدی در منطقه آزاد چابهار به شکل چشمگیری فزونی یافته و رشدی بالغ بر ۲۷ درصد را طی ۲ سال تجربه کند.

سازمان منطقه آزاد چابهار که بستر رونق تولید و توسعه سرمایه‌گذاری در سواحل مکران را فراهم کرده بود، حضور سرمایه‌گذاران در منطقه آزاد چابهار با شیبی ملایم از سال۹۳ روز به فزونی نهاد و تا سال ۹۶ به ۲۱۲ واحد تولیدی رسید.

روند افزایش واحدهای تولیدی در چابهار از سال ۹۶ تا ۹۸ با شتاب بیشتری ادامه داشت و طی دو سال مورد اشاره تعداد ۲۱۲ واحد تولیدی با ۲۷ به ۲۶۹ واحد تولیدی فعال در منطقه آزاد چابهار رسید.

رشد ۳۸۰ درصدی ارزش تولیدات

ارزش تولیدات منطقه آزاد چابهار در سال ۹۸ در حالی به پنج هزار و ۹۵۴ میلیارد ریال رسید که این میزان در سال ۹۳ تنها یک هزار و ۲۴۰ میلیارد ریال بود؛ این مقایسه موجز و روشن به معنای رشد ۳۸۰ درصدی طی ۵سال است و نشان می دهد منطقه آزاد چابهار طی یک دوره پنج سال، رشد بالغ بر ۳۸۰ درصدی در ارزش تولیدات را پشت سر گذاشت.

در همین بازه زمانی سرمایه‌گذاری داخلی محقق شده در منطقه آزاد چابهار نیز با رشدی قریب ۲هزار درصدی از ۶۳۰ میلیارد ریال در سال۹۳ به ۱۲هزار و ۶۷۰میلیارد ریال در سال ۹۸ رسید. عمده این رشد هم طی سال‌های ۹۷ و ۹۸ همزمان با توسعه زیرساخت‌ها در چابهار محقق شد. چنانکه سرمایه‌گذاری‌های داخلی در منطقه آزاد چابهار در سال ۹۷ به یکباره از ۲ هزار میلیارد ریال به قریب ۱۰ هزار میلیارد ریال رسید و در سال ۹۸ به بیش از ۱۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد ریال بالغ شد.

روند سرمایه‌گذاری‌های خارجی در منطقه آزاد چابهار نیز طی سال‌های ۹۳ تا ۹۶ روند منطقی و مطلوبی را پشت سر گذاشت و از ۳۸میلیون دلار در سال۹۳ به بیش از ۶۰میلیون دلار در سال ۹۸ رسید. اما در سال ۹۷ و با اعمال تحریم‌های ظالمانه، روند سرمایه‌گذاری‌های خارجی کاهش یافته و به هفت میلیون دلار رسید.

با وجود مشکلات ناشی از تحریم ها در سال۹۸، باز هم مزیت‌های چابهار و ذات پویای اقتصاد منطقه، کشورهای همسایه را مجاب به توسعه سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد چابهار کرد و دوباره روند سرمایه‌گذاری‌های خارجی فزونی یافت و تا پایان سال۹۸ به ۱۵ میلیون دلار بالغ شد.

ایجاد ۶۳۰۰ شغل پایدار طی پنج سال

توسعه سرمایه‌گذاری و افزایش واحدهای تولیدی در منطقه آزاد چابهار، منجر به ایجاد فرصت‌های شغلی در تمام سطوح و اشتغال پایدار شده است. چنانکه تنها طی سال‌های ۹۴ تا ۹۸ بالغ بر ۶ هزار و ۳۰۰ فرصت شغلی پایدار در منطقه آزاد چابهار ایجاد شده و گامی روشن در تحقق برنامه‌های کلان دولت در توسعه اشتغال و حل معضل بیکاری بوده است.

چابهار؛ قطب سوم پتروشیمی کشور

جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در صنایع پتروشیمی کشور به ویژه در شهرستان چابهار به سبب اتصال به آب‌های آزاد اقیانوس هند و سهولت دسترسی به بازارهای هدف از مهمترین مزیت‌های آن است به گونه‌ای که دسترسی به بازارهایی مانند چین، هند و پاکستان که بیشترین محصولات پتروشیمی ایران را مصرف می‌کنند، از طریق ایران و به ویژه بندر چابهار در مقایسه با کشورهای همسایه و سایر بنادر داخلی ساده‌تر، اقتصادی ‌تر و سریع‌تر است.

نظر به همین مزیت‌ها چابهار به عنوان قطب سوم پتروشیمی کشور در حال توسعه است. پتروشیمی بدر شرق به‌عنوان یکی‌از سایت‌های تولید متانول فاز اول مجتمع پتروشیمی ‏چابهار است تا پایان سال ۹۹ به‌بهره‌برداری می‌رسد‎.

احداث مجتمع پتروشیمی چابهار با توانایی تولید بیش از ۲۰ ‏میلیون تن مواد پتروشیمی در قالب سه فاز از سال ۹۱ آغاز شده و از سال ۹۴ هم ساخت نخستین مجتمع تولید متانول آن شروع ‏شده است.

تاکنون بیش از ۳۵۰ میلیارد تومان برای تکمیل زیرساخت این مجتمع، آب، برق و … سرمایه‌گذاری شده و ظرفیت فاز اول مجتمع پتروشیمی چابهار ۸.۵ میلیون تن متانول است که این مقدار متانول در ۵ مجتمع تولیدی هرکدام با ظرفیت ‏یک‌میلیون و ششصد و پنجاه‌هزار تن متانول در سال تولید خواهد شد‎.

در میان پنج مجتمع تولیدی متانول فاز اول، مجتمع بدر شرق سرعت پیشرفت بالاتری دارد و ‏اخیراً تجهیزات آن نیز به‌ارزش ۴۰ میلیون یورو از اروپا وارد شده و در حال نصب است؛ پیش‌بینی می‌شود با همین سرعت کار، ‏پتروشیمی بدر شرق تا پایان ۹۹ به‌بهره‌برداری کامل و تولید برسد‎.

مجتمع پتروشیمی چابهار منطبق با سیاست کلی نظام در توسعه سواحل مکران در چابهار در حال ساخت است و ‏چابهار به‌دلیل موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن در مبداء ورودی دریای عمان، حمل‌ونقل محصولات صادراتی پتروشیمی را که عمدتاً به ‏چین، هند و کشورهای شرق صادر می‌شود، تسریع و اقتصادی می‎کند‎.‎

حمل‌ونقل؛ مزیت رقابتی چابهار

شاید یکی از دغدغه‌هایی که در رابطه با چابهار وجود دارد این است که با وجود ظرفیت‌های بالایی که چابهار برای توسعه دارد، چرا روند حرکتی جدی چابهار برای توسعه به یک دهه گذشته خلاصه می‌شود و دلیل این توجه به یکباره چیست؟ صریح‌ترین پاسخی که به این پرسش می‌توان داد این است که فصل توسعه چابهار تازه از راه رسیده و چابهار به تازگی توجیه‌پذیر شده است.

توجیه‌پذیری اقتصادی چابهار هم دو دلیل عمده دارد؛ نخست توسعه و تکمیل زیرساخت‌ها بر اساس ظرفیت‌های ذاتی منطقه آزاد چابهار است که به درستی مورد اشاره مقام معظم رهبری قرار گرفت و طی حدود یک دهه زیرساخت‌های توسعه‌ای در منطقه آزاد چابهار تکمیل شد و بقیه هم در مسیر تجهیز و تکمیل قرار دارند.

و اما دیگر مزیت چابهار که پشتوانه بزرگی به شمار می‌رود و به تازگی رخ عیان کرده، ایفای نقش به عنوان کریدور جنوب به شمال است. همزمان با پررنگ شدن محاسبه هزینه حمل‌ونقل در قیمت تمام شده، ظرفیت بزرگ و واقعی چابهار در عرصه بازرگانی جهانی نمود پیدا کرد.

چابهار در نقطه‌ای استراتژیک از جهان قرار گرفته که می‌تواند هاب حمل‌ونقل کالا و مسافر در منطقه باشد و حتی شرق دور را با کمترین هزینه به آسیای میانه، روسیه و یا اروپا متصل کند. حتی می‌توان گفت فعالیت منطقه آزاد چابهار از زمانی توجیه اقتصادی پیدا کرد که قیمت حمل و نقل به عنوان فاکتور کلیدی تعیین قیمت کالا شد.

توافقنامه چابهار

توافقنامه‌ای که دو با کشور هند و افغانستان در راستای افزیش مناسبات اقتصادی با استفاده از تاسیسات و زیرساخت‌های منطقه آزاد چابهار صورت گرفت، به نوعی هزینه تحریم کردن ایران را برای دیگر کشورها بالا برد. چنانکه می‌توان گفت توافقنامه چابهار، این محدوده را از تحریم‌ها خارج ساخت. به همین رو این مدل چابهار می‌تواند الگویی برای دیگر مناطق آزاد باشد تا هزینه تحریم ایران در دیگر مرزها هم برای همسایگان و دیگر کشور بالا برود و به مرور تحریم‌ها کم‌اثر و حتی بی‌اثر شوند.

شهر فرودگاهی

احساس نیاز به ساخت و راه‌اندازی فرودگاه چابهار طی دهه هفتاد و هشتاد نیز بارها مطرح شد و حتی دو مرتبه کلنگ ساخت این فرودگاه به زمین زده شد. اما هر بار به دلایلی ساخت فرودگاه به تعویق افتاد. تا اینکه در سال۹۷ و با مساعدت وزیر راه و شهرسازی فرآیند ساخت فرودگاه چابهار به سازمان منطقه آزاد چابهار واگذار شد.

وزارت راه و شهرسازی در اسفندماه ۹۷، سازمان منطقه آزاد چابهار را به عنوان سرمایه‌گذار و مجری ساخت شهر فرودگاهی چابهار پذیرفت. به دنبال این توافق، منطقه آزاد چابهار طی کمتر از ۶ماه موافقت اصولی ساخت فرودگاه را دریافت کرد و در شهریورماه ۹۸ مذاکرات ساخت با سرمایه‌گذارها و پیمانکاران آغاز شد.

کار ساخت فرودگاه با منابع داخلی سازمان منطقه آزاد آغاز شده و قرار است در فاز اول باند فرودگاه، یک ترمینال کوچک و تاسیسات مورد نیاز راه‌اندازی شود. زمان‌بندی راه‌اندازی فاز اول فرودگاه نیز ۲۴ماه در نظر گرفته شده است. فرودگاه چابهار با ایده خدمت‌رسانی بار و مسافر طرح‌ریزی شده که در محدوده منطقه آزاد باشد و استانداردهای لازم یک فرودگاه بین‌المللی را برای ترانزیت مسافر و برنامه‌های تجاری را داشته باشد.

در اینکه راه‌اندازی فرودگاه چابهار مزیت‌های بزرگی را به همراه دارد، تردیدی نیست. اما نکته عمیق‌تر آنکه، نبود شهر فرودگاهی روند تجارت و سرمایه‌گذاری در چابهار را با اختلال مواجه کرده است. فاصله ۴۵کیلومتری فرودگاه کنارک و چابهار با محدوده منطقه آزاد، مانعی برای تردد تجار و سرمایه‌گذاران به چابهار است.

یک اصل مهم در منطق آزاد، تردد بدون روادید است. به این معنا که افراد بدون دریافت روادید ایران می‌توانند به مناطق آزاد وارد شده و در نهایت از مناطق آزاد خارج شوند. اما قرار گرفتن فرودگاه فعلی خارج از محدوده منطقه آزاد، عملا این مزیت را از بین برده است.

مجتمع فولاد مکران

مجتمع فولاد مکران در زمینی به مساحت ۳۰۰ هکتار در منطقه آزاد چابهار بنا شده که در فاز نخست و دوم آن تولید آهن اسفنجی پیش‌بینی شده، دو واحد گندله سازی، یک واحد فولادسازی و یک واحد نوردسازی نیز در آن ساخته می‌شود. پیش‌بینی می‌شود این مجتمع تا یک سال و نیم آینده در اواخر سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداری برسد.

این مجموعه شامل یک واحد تولید آهن اسفنجی با محصول بریکت گرم به ظرفیت ۱.۶ میلیون تنی خواهد بود. در این مجموعه تولید همه حلقه‌های زنجیره فولاد از ماده خام معدنی تا محصول نهایی (که می‌تواند میلگرد یا ورق باشد) پیش‌بینی شده است.

این مجتمع در ۱۸ ماه آینده وارد مدار تولید خواهد شد که تا امروز حدود ۲۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. در فاز نخست قرار است در این مجموعه گندله تبدیل به بریکت شده و صادر شود، اما در مراحل (فازهای) بعدی در حقیقت ماده اولیه برای سایر کارخانجات داخلی به منظور تبدیل شدن به محصولات نهایی مانند میلگرد و ورق تولید خواهد کرد.