دستاورد بزرگ مهندس ایرانی در تکنولوژی نفت

نسیم زارع فارغ التحصیل دانشگاه صنعتی امیرکبیر محقق و مجری طرح بکارگیری بیورآکتورهای غشایی در تصفیه آب تولیدی میادین نفتی ایران با استفاده از کنسرسیوم پروکاریوتی روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا از مشکلات پیش روی پژوهشگران و تاثیر تحریم ها بر پژوهش های دانشگاهی گفت.

وی اظهار داشت: تحریم ها در فعالیت های آزمایشگاهی در حوزه مهندسی شیمی و پژوهش های دانشگاهی در این زمینه تاثیرات منفی داشته است و دانشجویان با محدودیت دسترسی به مواد شیمیایی و تجهیزات آزمایشگاهی و افزایش قیمت آنها روبه رو شده اند.

وی افزود: در مواردی نیز مثل پروژه نفتی که من آن را طراحی کرده ام، تست هایی در خارج از ایران انجام می شوند که افزایش قیمت قابل توجه داشته اند که این موارد منجر به دشواری و زمان بر شدن انجام پژوهش ها شده است با این حال ما دست از تلاش برنمی داریم و تا کنون نیز سعی شده با تمامی مشکلات و هزینه ها دستاورهای بسیاری داشته باشیم.

 اعتماد صنایع به دانشگاه‌ها

دانش آموخته دانشگاه امیرکبیر درخصوص راه حل اعتماد صنایع به دانشگاه ها و طرح های پژوهشی هم گفت: بخش صنعت باید تعریف دقیقی از مشکلات خود به دانشگاه ها ارایه کند تا پژوهشگران طرح های خود را در این زمینه انجام دهند.

وی ادامه داد: همچنین بودجه کافی برای انجام آزمایشات کامل در قالب پروژه های دانشگاهی از سوی صنایع یا نهادهای مربوطه در نظر گرفته شود. در این راستا لازم است که صنایع، اعتماد بیشتری به دانشگاه داشته باشند و نیز مسیرهای ارتباطی صنعت با دانشگاه تسهیل شود که یکی از راه های آن همکاری بیشتر دفاتر ارتباط با صنعت در دانشگاه ها با صنایع مختلف است.

این محقق درباره چالش های ارتباط صنعت و دانشگاه اظهار داشت: از مشکلات ارتباط صنعت با دانشگاه می توان به وقت گیر و دشوار بودن ارتباط با مسوولین در صنعت، عدم اعتماد آسان صنعت به دانشگاه و عدم تخصیص بودجه های مناسب به پروژه های دانشجویی است.  

زارع در پاسخ به این سوال که تحریم ها باعث شده تا صنایع به دانشگاه ها رجوع کنند، اظهار داشت: در حوزه فعالیت پژوهشی انجام شده به صورت مطلوب استقبالی از سوی صنایع صورت نگرفته است.

تصفیه فاضلاب نفتی در راستای تامین آب کشور

وی درباره طرح «بکارگیری بیورآکتورهای غشایی در تصفیه آب تولیدی میادین نفتی ایران با استفاده از کنسرسیوم پروکاریوتی» یادآور شد: در این طرح موفق به توسعه یک فرآیند زیستی که در آن از باکتری های نمک دوست بومی میادین نفتی ایران در بیوراکتورهای غشایی استفاده می شود برای تصفیه آب تولیدی میادین نفتی ایران شدیم.

زارع توضیح داد: محدوده وسیعی از درجه شوری آب تولیدی در جهان گزارش شده ولی اکثر میادین نفتی ایران دارای درجه شوری بالا هستند و در این پروژه تصفیه آب تولیدی واقعی مورد بررسی قرار گرفت.

این محقق دانشگاه صنعتی امیرکبیر تاکید کرد میانگین جهانی تولید آب سه برابر تولید نفت است و به دلیل نفت خیز بودن ایران، حجم تولید این فاضلاب در ایران بالاست و از آنجا که کشور ما آب و هوای خشک دارد، نیاز به آب در کشور حائز اهمیت است.

زارع خاطرنشان کرد: از این رو، تصفیه فاضلابی با حجم بالا به منظور استفاده مجدد بسیار مهم است. استفاده از کنسرسیوم میکروبی بومی میدان نفتی نیز ایده جدیدی بود که در این پروژه بررسی شد.

وی با بیان این که این منابع بومی با این ایده که هم به میزان درجه شوری و هم به ترکیبات نفتی سازگار هستند، انتخاب شدند، بیان کرد: شناسایی میکروبی کنسرسیوم انتخابی این امکان را فراهم کرد که قابلیت میکروارگانیسم های موجود و شرایط بهینه رشد و عملکرد آنها با توجه به مطالعات میکروبیولوژیکی در مورد میکروارگانیسم های نمک دوست، مورد مطالعه قرار گیرد.

این پژوهشگر یادآور شد: آنالیز نشان داد که در میزان درجه شوری به کار برده شده، باکتری ها غنای گونه ای و تنوع بیشتری نسبت به آرکی ها دارند و نیز محدوده گسترده تحمل نمک و توانایی تجزیه زیستی هیدروکربن ها توسط باکتری های شناسایی شده حاکی از ظرفیت کنسرسیوم انتخابی برای استفاده در تصفیه آب تولیدی بوده است.

زارع ادامه داد: در این پژوهش، فرآیند تصفیه آب تولیدی واقعی با نمک بالا با استفاده از کنسرسیوم میکروبی بومی میدان نفتی توسعه داده شد. این پژوهش نمونه داخلی ندارد و تفاوت آن با نمونه خارجی نیز در این است که تصفیه زیستی آب تولیدی با نمک بالا در بیوراکتور غشایی با استفاده از کنسرسیوم میکروبی نمک دوست بومی مخازن نفتی ایران توسعه داده شده است.

مزیت رقابتی طرح ایرانی کنسرسیوم بومی میدان نفتی

وی به مزیت های رقابتی طرح اشاره کرد و گفت: کنسرسیوم بومی میدان نفتی این مزیت را دارد که این منبع میکروبی در دسترس است و زمان سازگاری کمی در مقایسه با سایر منابع میکروبی که از محیط های شور جدا می شوند، نیاز دارد و در صورت بروز مشکل در سیستم تصفیه زیستی به راحتی قابل جایگزین شدن است. همچنین مزایای محیط زیستی روش های زیستی، کاهش هزینه در مقایسه با روش های شیمیایی که نیاز به مواد آلاینده و گران قیمت دارند و نیز کیفیت بالای پساب در فرآیند غشایی، استفاده از این روش را مورد توجه قرار می دهد.  

زارع با تشریح کاربردهای  این پروژه گفت: از آنجا که ایران یک کشور نفت خیز است و با توجه به اینکه میانگین تولید جهانی آب تولیدی نسبت به نفت ۳ به ۱ است که این میزان با افزایش عمر چاه های نفتی زیاد می شود، تصفیه این فاضلاب در ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است. روش زیستی نیز به عنوان روش دوستار محیط زیست در بین روش های مختلف تصفیه مورد توجه زیادی است.