ظرفیت پژوهشگاه‌ها به تحقیقات کاربردی اختصاص یابد

به گزارش مجمع پژوهشگاه‌های ملی کشور، غلامحسین رحیمی در پنجمین جلسه سال جاری مجمع که به میزبانی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی برگزار شد، با تاکید بر نقش مهم مجمع پژوهشگاه‌های ملی کشور در معرفی و تقویت توانمندی های موسسات پژوهشی و رفع مشکلات آنها گفت: آینده‌نگری و ماموریت محوری، توجه به تحقیقات کاربردی، چابکی و انعطاف‌پذیری تشکیلاتی از عوامل موفقیت پژوهشگاه‌ها در گذار از شرایط دشوار اقتصادی فعلی است.

وی با ابراز خرسندی از گزارش فعالیت ها و دستاوردهای پژوهشگاه ها، پژوهشکده ها و موسسات پژوهشی عضو مجمع که در این جلسه ارائه شد، اظهار داشت: این گزارش‌ها نشان از توجه جدی پژوهشگاه‌ها به تحقیقات کاربردی و نیازهای کشور داشت. البته هر قدر مشارکت پژوهشگاه‌ها در رفع مسائل و مشکلات عاجل کشور بیشتر باشد، بهتر می‌توانیم جایگاه و اهمیت فعالیت مراکز پژوهشی را به جامعه و مسوولان اثبات کنیم.
رحیمی گفت: در جریان پاندمی اخیر کرونا نیز شاهد بودیم که پژوهشگاه‌ها در کنار کارهای اساسی علمی خود، در حوزه کرونا هم نسبت به رفع نیازهای کشور احساس مسئولیت کردند و با تمام توان در این حوزه نیز وارد شدند.
وی با اشاره به سوابق و مسوولیت‌های مختلف خود در حوزه پژوهش و فناوری و آشنایی با سازوکارها و امکانات موجود و تعامل نزدیک با مدیران و مسئولان این بخش ها ابراز امیدواری کرد: وزارت علوم با هم فکری و کمک همکاران در موسسات پژوهشی، به تامین اعتبارات مورد نیاز و کاهش مشکلات و موانع پیش روی این موسسات کمک کند.
معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم، با بیان اینکه ایجاد آزمایشگاه‌های استاندارد از جمله راهکارهای درآمدزایی پژوهشگاه‌ها و تامین بخشی از بودجه مورد نیاز آنهاست گفت:‌ مراکز پژوهشی با برخورداری از تجهیزات آزمایشگاهی و نیروهای زبده فرصت‌های خوبی در این زمینه دارند. پژوهشگاه‌های علوم انسانی می‌توانند در بحث استاندارد فعال شوند؛ چون در این حوزه‌ها هم مسائل زیادی وجود دارد که باید استانداردسازی شود. پژوهشگاه‌ها باید توجه داشته باشند که ارائه محصول و خدمات و ورود به بازار، الزامات خاص خود را دارد که با سازوکار مدیریت پژوهش کاملاً متفاوت است.

رحیمی در ادامه با بیان اینکه عمده دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کشور به جز چند موسسه و دانشگاه بزرگ، محصول انقلاب اسلامی هستند و در واقع مهم‌ترین رهاورد انقلاب، نظام علمی محکمی است که ایجاد کرده است، اظهار داشت: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی برای تامین نیاز دستگاه‌های اجرایی، دانشگاه‌هایی توسط وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مختلف تشکیل شد و توانست در مدت هفت، هشت سال نیروی انسانی تخصصی مورد نیاز آنها را تامین کند.

وی ادامه داد: بعد از چند سال با این مسئله مواجه شدیم که اگر قرار باشد نیروی متخصص مورد نیاز دستگاه‌های اجرایی توسط دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی عالی وابسته به آنها تامین شود، تکلیف دانش آموختگان دانشگاه‌های دیگر کشور چه می شود که خوشبختانه خود دستگاه ها متقاعد شدند که در حوزه آموزش عالی فعالیت نکنند. در خصوص پژوهشگاه‌های وابسته به دستگاه‌ها مشکلاتی وجود دارد. چون به رغم توانمندی بسیار بالای پژوهشگاه‌های وابسته به وزارت عتف بعضاً ارجاع طرح ها به پژوهشگاه های وابسته به آنها رجحان می یابد.
معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم در ادامه با اشاره به تجربه خود در دوره تصدی مرکز طرح های کلان ملی فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، اظهار داشت: از دلایل توفیق طرح‌های کلان فناوری در آن دوره این بود که برای هر پروژه چهار نهاد علمی، حامی، مجری و متقاضی را کنار هم قرار می دادیم. مثلاً در طرح ساخت کاوشگر خلیج فارس، پژوهشگاه اقیانوس شناسی به عنوان متقاضی از ابتدا در کنار مجری طرح (صنایع دریایی وزارت دفاع) حضور داشت و ارزیابی ها و گزارش های نهاد متقاضی برای ما بسیار مهم بود.

رحیمی در خصوص نگرش خود درباره چاپ مقاله و همچنین تحقیقات بنیادی گفت: انتشار مقالات چه در نشریات باکیفیت داخلی و چه در مجلات بین المللی اقدام بسیار مثبتی است که باید از لحاظ کمی و کیفی گسترش پیدا کند و مسیر خوبی که در ارتقای تمام شاخص های کمی و کیفی این حوزه پیموده ایم با قدرت ادامه یابد.

مطالبه تخصیص ۳ تا ۴ درصد تولید ناخالص داخلی به پژوهش 
حسین میرزایی، دبیر مجمع پژوهشگاه‌های ملی کشور نیز در این نشست اظهار داشت: مجمع پژوهشگاه‌های ملی کشور شامل ۱۶ پژوهشگاه و موسسه پژوهشی ملی مستقل و غیردانشگاهی تابع وزارت علوم است که دارای ۷۸۰ عضو هیات علمی و ظرفیت علمی و تجهیزاتی کم نظیر است.
وی با بیان اینکه این مراکز در تمام حوزه‌های تخصصی مشغول خدمت و گره‌گشایی از مشکلات کشور هستند و بودجه اختصاص یافته به مجموعه های پژوهشی وزارت علوم به هیچ وجه با نیازها و ظرفیت های گسترده پژوهشی کشور هماهنگی ندارد، تاکید کرد: با توجه به چالش های بودجه ای دولت که ناشی از محدودیت منابع است، استفاده از ظرفیت دستگاه ها اجرایی و بخش خصوصی راه اصلی پیش روی ماست.
میرزایی همچنین راه دیگر کاهش مشکلات بخش پژوهش و فناوری کشور را استفاده از ظرفیت صندوق توسعه ملی دانست که با مجوز رهبری نظام صورت می پذیرد و با توجه به حمایت ها و تاکیدات مداوم رهبری از امر پژوهش و فناوری و مطالبه تخصیص ۳ تا ۴ درصد از تولید ناخالص داخلی، اعتبارات پژوهشی از این ظرفیت باید مورد درخواست وزارت علوم قرار گیرد.
رییس پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی از معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم درخواست کرد به این دغدغه مشترک پژوهشگاه ها و مجموعه همکاران پژوهشی وزارت علوم توجه شود و با پیگیری آن اقدام ارزشمندی را در این حوزه به جای بگذارد.
میرزایی در پایان با اشاره به دیدار اعضای مجمع پژوهشگاه‌های ملی کشور با معاون اول رییس جمهوری و رییس سابق مجلس بر مطالبه جدی مجمع برای مشارکت پژوهشگاه ها در کمیسیون های دولت و مجلس برای ارائه مشاوره و حضور در تصمیم سازی ها تخصصی براساس رهیافتهای پژوهشی و علمی تاکید کرد.
محمدجواد لاریجانی، رییس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی نیز با ارائه گزارشی از فعالیت‌های پژوهشگاه دانش‌های بنیادی بر ضرورت اشتراک و هم‌افزایی امکانات و تجهیزات مراکز پژوهشی و شبکه علمی موسسات تاکید کرد.
در این جلسه روسای موسسات پژوهشی عضو مجمع نیز هر یک گزارشی کوتاه از اقدامات و دستاوردهای هر موسسه ارائه کردند.