پل طبیعت، جاذبه گردشگری یا پتکی بر پیکر میراث فرهنگی دزفول

پل طبیعت، چهارم خرداد روز مقاومت و پایداری و روز دزفول با حضور استاندار خوزستان و جمعی از مسوولان محلی با هدف توسعه گردشگری دزفول کلنگ‌زنی شد.

طولی نکشید که اجرای این طرح در گروه‌های مجازی و محافل دوستداران میراث فرهنگی و محیط زیست به چالش کشیده شد و موافقان و مخالفان دیدگاه‌های خود را در این خصوص به اشتراک گذاشتند.

ماجرا از این قرار است که پلی با کاربری عابر پیاده بر فراز رودخانه دز نصب خواهد شد که گردشگران ضمن عبور از آن از فضای رودخانه دز، بافت قدیم و دیگر آثار تاریخی و طبیعی اطراف دیدن می‌کنند.

علاوه بر آن با احداث پل می‌توان از فضای طبیعی اطراف برای ایده‌های اقتصادی و راه اندازی رستوران و کافی شاپ استفاده کرد. در این میان برخی از نداشتن مجوزهای زیست محیطی سخن گفتند و کلیت طرح را زیرسوال بردند.

نقض فاصله یک‌هزار متری پل باستانی با احداث پل طبیعت

به گفته یکی از دوستداران محیط زیست، در ابتدا  سه مکان برای نصب این پل در نظر گرفته شده بود؛ یکی از مکان‌ها که ارتباط بسیار نزدیک‌تری با طبیعت و رودخانه و منطقه بکر و خارج از محدوده پل قدیم دزفول دارد بعد از بیمارستان نبوی و محلی به نام جزیره است که می‌تواند بهترین مکان برای احداث پل طبیعت باشد.

علی عراقی افزود: با توجه به وجود جزیره در این نقطه، پایه‌های میانی پل طبیعت در محل خشکی واقع در وسط رودخانه دز قرار خواهند گرفت و چشم انداز و منظره بسیار زیبایی از کل رودخانه دز تا پل قدیم و از این طرف پل پنجم دزفول خواهد داشت.

وی ادامه داد: با نصب این پل در مکان یادشده به مرور زمان می‌توان از این پل برای دسترسی به محل جزیره فعلی و راه اندازی پارک جزیره نیز  استفاده کرد و در این صورت دغدغه دوستداران میراث فرهنگی برای رعایت یک‌هزار متری حریم پل باستانی نیز لحاظ خواهد شد.

این دوستدار محیط زیست با بیان اینکه تمرکز طرح‌های تفریحی در مرکز یا شمال شهر است، گفت: احداث پل طبیعت در محل جزیره به نوعی احساس تبعیض به وجود آمده را برطرف کرده و شهروندان ساکن در جنوب شهر نیز از این طرح تفریحی زیبا برخوردار می‌شوند.

وی افزود: با همدلی، دوری از لجبازی و برتری منطق بر احساس نباید اجازه دهیم میراث تاریخی با ارزش گذشتگان شهر دزفول مورد کوچکترین بی‌حرمتی یا کم توجهی خسارت‌آور قرار گیرند.

امین محراب یکی دیگر از دوستداران محیط زیست دزفول با تاکید بر اینکه هر طرحی باید پیوست زیست محیطی داشته باشد، گفت: باید ضمن بررسی طرح و مکان و مشخصات اجرایی آن، ضوابط و الزامات از کارفرما مطالبه شوند.

لزوم پاسخگویی سازمان آب و برق نسبت دخل و تصرف‌ها به حریم رودخانه دز

استادیار دانشکده هنر دانشگاه شاهد نیز در این خصوص گفت: درصورت مطالعه درباره پیشینه رود دز و کرانه آن با ساحل باستانی روبرو می‌شویم که تمدن ما را در کنار این رودخانه نشان می‌دهد.
سید نظام الدین امامی‌فر با بیان اینکه تمدن ما از حدود هفت هزار سال پیش در دوره عیلامی‌ها در کنار رودخانه دز شکل گرفته است، افزود: مهندسی پیچیده این تمدن کنار رودخانه از ویژگی‌های بارز آن است.

وی اظهارداشت: شهر دزفول مربوط به دوره ساسانی با شهری که در دوره عیلامی شکل گرفته با توجه به ایجاد قنات‌ها برای آبرسانی به برخی زمین‌ها متفاوت است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: یکی از این آبراه‌های بزرگ که در ضلع غربی رودخانه دز وجود دارد با عنوان” اونتاشنا پیریشا”  افزون بر هفت هزار سال قدمت دارد که توسط متخصصان آن زمان حفر شده و سرزمین‌های پایین دست از جمله اندیمشک فعلی را سیراب می‌کرده است. 
وی گفت: آبراه‌هایی در ضلع شرقی رودخانه دز با عنوان قمش وجود دارد که با عبور از زیر شهر باستانی دزفول‌، آب آشامیدنی اهالی را تامین و دشت‌های شرق را آبیاری می‌کردند.

امامی‌فر با بیان اینکه این آبراه دقیقا به دیواره غربی ساحل و دهانه پل جدید و کت‌ها(حفره‌های دست‌کند) چسبیده است، افزود: تپه مشرف بر این کانال در دهه ۷۰ از زمین‌های ارتش آزاد و به وزارت مسکن و شهرسازی یا برای فضای سبز به شهرداری واگذار شد.
وی بیان کرد: از مرکز رودخانه تا شعاع ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر جزو بستر رودخانه محسوب می‌شود و حفظ رودخانه و حریم بستر برعهده سازمان آب و برق است.
این عضو هیات علمی دانشگاه شاهد گفت: احداث و دخل و تصرف‌های کت‌های جدید از دهانه سد دز (چال کندی) تا جایی که رود پخش می‌شود هنوز مورد اعتراض دوستداران محیط زیست است و سازمان آب و برق باید در این خصوص پاسخگو باشد و از مدیریت خود برای رفع معارضان اقدام کند. 
وی به ساخت و سازهای کوی حافظ نیز اشاره کرد و افزود: چگونگی اخذ مجوز برای این ساخت و سازها مورد سوال است زیرا زمین‌هایی که قرار بود فضای سبز شوند به مسکونی تبدیل شدند.

امامی‌فر ادامه داد: با ساخت و سازهای ‌این منطقه بستر رودخانه دچار مشکل شد و دهانه‌های اصلی کانال‌ها و دیوارهای مشرف به آنها به طور کلی تخریب و به محلی برای دفن نخاله‌های ساختمانی تبدیل شدند.
وی بیان کرد: قصر روناش نیز در بستر رودخانه احداث شده است؛ در حالی که قرار بود آب به راحتی از زیر آن عبور کند ولی در اجرا به سدی بر رودخانه دز تبدیل شد که از تصرفات آشکار شهرداری و بی‌توجهی سازمان آب است. 
این مدرس دانشگاه گفت: چندی پیش نیز مجوز زیپ لاین از میراث فرهنگی استان گرفته شد که طبق آن قرار بود  فنداسیون آجری و بتنی در کوی حافظ تاسیس و پایه‌های فلزی آن در ساختمان قصر روناش انجام شود که پایه‌ها وزن خود را روی آن سازه می‌انداخت. 
وی با بیان اینکه ساخت و سازها با وجود تذکرات مدیران میراث فرهنگی در سکوت کامل انجام شدند، افزود: اعتراضات و بازدیدهای میدانی برای جلوگیری از ساخت و ساز کوی حافظ جواب نداد اکنون نیز شهرداری دزفول مجوز اجرای زیپ لاین را از میراث فرهنگی استان خوزستان گرفته که این مجوز قابل اعتراض است.

لزوم اخذ مجوز از محیط زیست، میراث فرهنگی و سازمان آب و برق برای ساخت پل
امامی‌فر با بیان اینکه هرگونه ساخت و ساز باید با مجوز محیط زیست، میراث فرهنگی و سازمان آب و برق خوزستان انجام شود، اظهارداشت: میراث فرهنگی به علت دادن این مجوز زیر سوال است ضمن اینکه به علت مشکلاتی که با اجرای این مصوبه ایجاد می‌شود خود به خود مجوز باطل است و اخذ مجوز صرفا دلیلی بر اجرای کار نیست.
وی افزود: در حالی که چندی پیش مجوز زیپ لاین گرفته شده بود شهرداری دزفول احداث پل طبیعت را بر رودخانه دز کلنگ زنی کرد و در واقع زیپ لاین به پل طبیعت تبدیل شد این در حالی است که هنوز مجوزی برای ساخت پل طبیعت داده نشده و هرگونه اقدامی در این خصوص ممنوع است.
این استادیار دانشگاه افزود: کرانه رودخانه دز مملو از آثار تاریخی است علاوه بر آن مردم دزفول خاطرات زیادی از آنها دارند با این وجود مخالف توسعه شهری، تکنولوژی و گردشگری نیستیم ولی محل نصب پل طبیعت باید تغییر کند.
وی ادامه داد: تراکم آثار باستانی از جمله خانه‌های تاریخی و آسیاب‌ها و زیبایی‌های طبیعی از جمله صخره‌هایی که رودخانه زنده دز طی میلیون‌ها سال به وجود آورده نباید مورد دخل و تصرف واقع شوند. 
امامی‌فر گفت: همانطور که احداث پارک دولت، پارک خانواده و برداشتن الحاقات پل باستانی اقدامات ارزنده شهرداری هستند، محل احداث پل طبیعت جای اعتراض دارد.
وی افزود: موافق ساخت تفرجگاه یا فضای تفریحی جدید هستیم ولی اجرای آن باید در محلی باشد که پتانسیل داشته باشد.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه محل احداث پل طبیعت باید توسط کارشناسان و متخصصان  مورد مطالعه و نیازسنجی دقیق قرار گیرد، گفت: درصورت احداث پل طبیعت در محل درنظر گرفته شده با توجه به جاده سازی و احداث محلی برای استقرار گردشگران، بازمانده آثار تاریخی و فرهنگی این منطقه نیز تخریب خواهند شد.
وی افزود: مشکل ما در کشور ناهماهنگی سازمان‌های متولی از جمله وزارت مسکن، میراث فرهنگی و شهرداری است که به مسائل این چنینی دامن می‌زند.
امامی‌فر دخل و تصرف در هر نقطه از بافت تاریخی شهر را کاری نسنجیده دانست و گفت: ابتدا باید مطالعات کارشناسی طرح‌ها انجام شود چرا که احداث سازه‌های نامیمونی چون پارکینگ دروازه و طرح قائم به منظور کنترل ترافیک شهری ضرباتی پی در پی بر بافت قدیم وارد می‌کند لذا باید از قبل به توصیه‌های مشاوران عالی شهرداری توجه کرد.
وی افزود: احداث مراکز خریدی چون مادر و گلباران و کشاندن جمعیت به نقاط خارج از بافت قدیم از اقدامات ارزنده اخیر هستند.

مکان‌یابی غلط برای ساخت پل طبیعت

غلامرضا نعیما مدرس دانشگاه شریعتی نیز در این باره گفت: پول باید در جای مناسب خرج شود تا همه بتوانند از طرح‌ها استفاده کنند.
وی افزود: نه تنها مکان یابی پل طبیعت به درستی انجام نشده بلکه جنس شیشه‌ای آن نیز مورد بحث است چراکه دزفول شهر آجر است و تناسبی با شیشه ندارد.
نعیما به تناقض‌های موجود در طراحی پل طبیعت اشاره کرد و گفت: پیشنهاد می‌شود از مکانی مانند زیرپل جدید و محدوده آسیاب‌های آبی برای عبور پیاده استفاده کرد که ضمن تماس نزدیک تر با آب جاری از ظرفیت‌های آسیاب‌ها نیز استفاده شود.
وی افزود: در حال حاضر متولیان در تلاشند طرح‌ها را مدرن کنند در حالی که باید تکنولوژی روز را به شکل سنتی درآورد.
این مدرس دانشگاه با تاکید بر لزوم حفظ حالت سنتی در اجرای طرح‌ها اظهار داشت: می‌توان با نورپردازی مناسب، پل باستانی را به محل تردد عابر پیاده تبدیل کرد.
وی اضافه کرد: باید یک محور تاریخی موجود از گذشته را تقویت و محور تاریخی شهر دزفول را براساس آن تعریف کرد.
نعیما بر ضرورت استفاده از ظرفیت‌های موجود در راستای جذب گردشگر تاکید کرد و گفت: متاسفانه هنوز نتوانسته‌ایم از یک خانه در مرکز شهر دزفول برای جذب گردشگر استفاده کنیم این در حالی است که در شهر یزد با حفظ محور تاریخی، ۹۲ خانه سنتی به هتل تبدیل شده است و هر ساله به تعداد توریست‌های این شهر اضافه می‌شود. 
وی افزود: هنوز در دزفول این مقوله شروع نشده و مردم برای اجاره دادن خانه‌ها به گردشگران وارد رقابت نشده‌اند.
این مدرس دانشگاه اظهارداشت: گردشگران به دنبال هتل چند ستاره نیستند بلکه به دنبال اتاق‌های سنتی هستند که دزفول چیزی از این حیث کم ندارد. 
وی افزود: متاسفانه پیوستگی سنتی شهر دزفول در حال از بین رفتن است و جوانان بدون مطالعه و ساکت هستند؛ مشاوران شهرداران نیز اطلاعی از بافت تاریخی و اهمیت آن ندارند که باید فکری به حال آن کرد.

رییس شورای اسلامی شهر دزفول نیز گفت: پل طبیعت مصوبه شورای اسلامی شهر دزفول را دارد ولی با توجه به مطالبات و نگرانی شهروندان درخصوص احداث آن و اهمیت این موضوع، جلسه هم اندیشی با حضور صاحب نظران، اهالی علم و نیروهای فنی مهندسی برگزار می‌شود.

حمیدرضا چمن آرا با بیان اینکه اجرای این طرح در محل کنونی موافقان و مخالفانی دارد، افزود: امید است با برگزاری این جلسه نقاط مبهم و نگرانی‌های ایجاد شده مورد بررسی قرار گیرند.

وی اظهارداشت: نمایندگان مردم در شورا در تمامی تصمیم گیری‌های خود برای نظرات شهروندان و صاحب نظران اهمیت قائل هستند و با وحدت و همدلی در این راه تلاش می‌کنند.

شهردار: ملاحظات زیست محیطی و میراث فرهنگی در طرح پل طبیعت دیده شده‌اند

به گفته شهردار دزفول، پل طبیعت یا پل عابر پیاده روناش در محدوده پل شهید سلیمانی(پل جدید) و قصر روناش واقع می‌شود که پارک‌های ۲ طرف رودخانه را به هم متصل می‌کند.
محمدعلی دوایی‌فر با بیان اینکه برای پارکینگ نیز  فضا درنظر گرفته شده است، افزود: جانمایی پل در سال ۹۰ در سند چشم انداز در شورای سوم تصویب شد و اجرای آن دوباره در سال‌های ۹۸ و ۹۹ در شورای شهر به تصویب رسید. 
وی گفت: طرح‌های سند چشم انداز مربوط به مباحث گردشگری و اقتصادی بودند و  عمدتا در ساحل رودخانه و در تداخل با بافت قدیم هستند به همین منظور هماهنگی‌های لازم از طریق دستگاه‌های مربوطه انجام و پس از ۶ ماه مجوز اجرا از سازمان آب و برق خوزستان اخذ شد چرا که هیچ تداخلی با منابع آبی و سازه‌های ثبت شده میراث ندارد و می‌تواند جلوه و چشم اندازی برای پل باستانی باشد.
شهردار دزفول با بیان اینکه این پل درصورت احداث به یکی از برندهای شهر تبدیل می‌شود، افزود: هنوز نقشه‌های نهایی این پل طراحی نشده ولی اعتبار پیش بینی شده برای احداث آن حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد ریال خواهد بود.
دوایی‌فر اظهارداشت: بخش‌هایی از این پل به صورت ۲ طبقه درنظر گرفته شده که از طبقه دوم برای رستوران و کافی شاپ استفاده خواهد شد.
وی افزود: مطالعات زیست محیطی این طرح به طور کامل انجام شده و هیچ تداخلی با آلودگی آب و محیط زیست ندارد ضمن اینکه اجرای آن به هیچ کدام از سازه‌های تاریخی خسارتی وارد نمی‌کند در عوض به چشم انداز آثار تاریخی که هنوز برای ثبت ملی پیشنهاد نشده‌اند نیز کمک خواهد کرد.
دوایی‌فر گفت: مجوزهای مالی نیز از شورای شهر گرفته شده و در حال تهیه نقشه‌های نهایی هستیم که اجرای آن با توجه با ظرفیت‌ها نقش مهمی در توسعه صنعت گردشگری، ظرفیت‌های اقتصادی و ایجاد اشتغال خواهد داشت.
وی با بیان اینکه پارکینگ‌های مورد نیاز برای این پل در نظر گرفته شده‌اند، افزود: پل طبیعت پارک‌های ساحلی را از ابتدا تا انتها به یکدیگر متصل خواهد کرد.
شهردار دزفول گفت: برای احداث پل اگر نیاز باشد علاوه بر استفاده از نظرات کارشناسان شهرداری از نظرات مردم و کارشناسان خبره نیز استفاده می‌شود. 
وی افزود: برخی افراد از روی دلسوزی و به خاطر مباحث زیست محیطی و میراث فرهنگی نظراتی می‌دهند که پاسخگوی آنها هستیم ولی برخی افراد از روی احساسات اظهارنظر غیرکارشناسی می‌کنند که نمی‌توان به آنها توجه کرد ولی به طور قطع از نظر افراد صاحب نظر در این زمینه استفاده خواهد شد.

نقطه نظرات درخصوص طرح احداث پل طبیعت زیاد و تا حدودی در یک راستا هستند.

طبق نظر صاحب نظران، مکان درنظر گرفته شده برای اجرای این طرح نامناسب است که امید می‌رود شهرداری دزفول در این خصوص تامل بیشتری داشته باشد و بتواند پاسخگوی منتقدان باشد.

باوجود ساحل زیبای رودخانه دز گردشگران زیادی در ایام گرم سال برای شنا و آب‌تنی به شهر دزفول سفر می‌کنند.