صنایع‌دستی نیازمند حمایت نظام‌یافته و یکپارچه است

بعد از آن که کشورهای پیشرفته پس از جنگ جهانی دوم صنایع دستی را با رویکرد هنری و فرهنگی مورد توجه قرار دادند، نخستین همایش جهانی در این زمینه در ۱۰ ژوئن سال ۱۹۶۴ میلادی در نیویورک برگزار شد. در این همایش شماری از اساتید دانشگاه، هنرمندان و صنعتگران از ۴۰ کشور جهان شرکت داشتند.

در پایان این همایش، تاسیس شورای جهانی صنایع‌دستی، به عنوان نهاد وابسته به یونسکو تصویب ‌شد و دبیرخانه آن را در شهر آمستردام کشور هلند تعیین کردند.  

تشویق، کمک و راهنمایی صنعتگران دستی و همچنین بالا بردن سطح اطلاعات تخصصی و حرفه ای آنها با توجه به زمینه های متفاوت فرهنگی موجود در هر یک از کشورهای عضو، حفظ و تقویت صنایع دستی و تجلی آن به صورت رکن عمده ای از حیات فرهنگی ملت ها و ایجاد همبستگی میان صنعتگران دستی سراسر جهان از جمله این اهداف است.

ایران نیز در سال ۱۳۴۷ خورشیدی برابر با ۱۹۶۸ میلادی به عضویت این شورا درآمد و در مجمع آسیا و اقیانوسیه‌ فعالیت خود را آغاز کرد.

در سال ۲۰۱۰ بود که ایران پیشنهاد اختصاص روزی به صنایع دستی را داد و روز ۱۰ ژوئن یعنی تاریخ تاسیس شورا را برای آن در نظر گرفت. شورای جهانی صنایع دستی با این پیشنهاد موافقت کرد و این روز با عنوان روز جهانی صنایع دستی نامگذاری شد.

ایران سومین کشور تولیدکننده صنایع دستی از لحاظ تنوع در دنیا بعد از هند و چین است. صنایع‌دستی ایران شامل ۱۸ گروه، ۱۵۵ رشته و ۱۴۰ زیرمجموعه است و با وجود اینکه فرش از قدیمی‌ترین هنرهای ایرانی به شمار می‌رود اما زیرمجموعه سازمان صنایع‌دستی این کشور نیست.
همینطور ایران با داشتن هشت شهر و دو روستای جهانی صنایع‌دستی، نخستین کشور دنیا از لحاظ ثبت شهرها و روستاهای جهانی است. تخمین زده می‌شود بیش از یک میلیون نفر در رشته‌های صنایع‌دستی مشغول به کارند که بسیاری از آنها در شهرهای دوردست و روستاها کار می‌کنند.

پدرام خدایاری فعال حوزه صنایع دستی مشکل عمده این بخش را کوچک شمردن این صنعت و نبود سیستم نظامند حمایتی ارزیابی می کند و معتقد است: صنایع دستی نیاز به کمک مالی ندارد اما نیازمند سیستم سازمان یافته حمایتی است.

وی افزود: به دلیل نبود توجه کافی به این حوزه در کشور صنایع دستی کم ارزش تلقی می‌شود در حالی که در کشورهای توسعه یافته، صنایع دستی دست بالا دارد و ارزش افزوده زیادی به این نوع از کالاها اختصاص می یابد.  

خدایاری نگاه ‌و برنامه‌های بومی را چاره ساز مشکل صنایع دستی کشور ندانست و گفت: شیوع کرونا نیز در ماه‌های اخیر بر مشکلات این صنعت نحیف افزوده است. البته آسیب جدی این روزهای صنایع دستی کرونا نیست بلکه حذف بند معافیت مالیاتی برای این صنعت است که از آن به عنوان بزرگترین آسیب صنایع دستی می توان نام برد.

وی در پاسخ به این که به تازگی معافیت مالیاتی صنایع دستی تا سقف درآمد ۲۰۰ میلیون تومان در پاسخ به دغدغه های  هنرمندان صنایع دستی درباره احتمال حذف ماده ۱۴۲ قانون مالیات های مستقیم، تصویب شده است، از فرایند ارزیابی مالیاتی و نظام ارزیابی کارگاه‌های تولید صنایع دستی برای برخورداری از این معافیت، ابراز نگرانی کرد.

خدایاری با اشاره واردات برخی از مواد اولیه و فرایند پر پیچ و خم تولید در ایران گفت: این شرایط تولید و عرضه محصولات صنایع دستی سبب شده بسیاری از فعالان از ادامه کار در این حوزه دست بشویند و به سمت و حرفه دیگری بروند.

این فعال حوزه میراث فرهنگی بهره‌مندی از فضای مجازی و آنلاین را برای فروش و حمایت از صنایع دستی، ضروری ارزیابی کرد و افزود: وزارت میراث فرهنگی می‌تواند از سازوکار فروش حمایت کند و فعالیت در آن را به بخش خصوصی بسپارد. البته ضرورت دارد وزرت‌خانه نظارت برانجام فرایندها نیز داشته باشد تا سودجویی و تخلفی نیز انجام نگیرد.

وی با بیان این این که در صورت راه‌اندازی چنین سازوکاری صادرات صنایع دستی رونق بسیاری می گیرد، گفت: بسیاری از کشورها  که در این حوزه توسعه یافتند، چنین مسیرهایی را رفته‌اند و نتیجه خوبی گرفته‌اند. قطعا برخی از کشورها همچون ژاپن و چین به همکاری با ایران در این مسیر علاقه دارند.