گوهر ناب و علاج کرونا

محمدرضا عطارپور امروز – یکشنبه – در یادداشتی نوشت: در روزهایی که جان‌داری ناشناس، کوچک‌تر از توان چشم غیر مسلح برای مشاهده، مرگ‌بار شده و بلای جان جهان، همه به معنای جامعه جهانی، دست به گریبان راهی برای مصون ماندن و مقابله با این معضل همه‌گیر، به هر سویی دست می‌یازند، گستردگی و دربرگیری، به قدری نافذ، سریع و همه‌گیر بوده است که حتی مدعی‌ترین‌ها به لحاظ فناوری، مستأصل و درمانده، دست در گریبان مرگ و مشکلات جانبی ناشی از شیوع کروناویروس دارند. در میانه این همهمه اما، راه چاره و امیدبخش بازگشت دوباره نسیم تازه حیات به جامعه، «نوآوری» است.

در آشفته‌بازاری که تجهیزات پزشکی، ماسک، ضدعفونی کننده و اقلام بهداشتی به مثابه کالایی نایاب بهامند شده است، نوآوری، سرمایه‌ای ارزنده است که مصرف، از میزان آن نمی‌کاهد بلکه آن را فزونی می‌بخشد. در واقع، همه‌گیری دانش و نوآوری است که می‌تواند جهان را از این همه‌گیری مرگ‌الود این‌چنینی برهاند. این روزها کشورهای جهان اندوخته‌های دانشی و نوآورانه‌شان را به میدان آورده‌اند تا بتوانند از تاثیرات مخرب این ویروس بر حیات جامعه، اقتصاد و دیگر جنبه های حیات بشری بکاهند. جز گوهر ناب رسیدن به این مقصد یعنی بهره‌مندی از نوآوری، کیمیای دیگری یافت نشده است؛ چراکه نوآوری، خود منشأ تحول‌آفرینی‌های بعدی از ایجاد سازوکارهای ایمنی تا ساخت تجهیزات درمانی پیشرفته وتولید انبوه داروهای اثرمند خواهد بود.

نوآوری اما در خلأ ایجاد نمی‌شود و زاییده زیست‌بومی است که می‌بایست در طول سال‌های متمادی در کشورها ایجاد و تقویت شده باشد. این زیست‌بوم از تعامل درست کارآفرینان سیاستی و نوآوران صنعتی در طول سال‌ها در ایران ایجاد و تقویت شده است. این زیست‌بوم توانسته ظرفیت‌ و دلگرمی را برای غلبه بر این مشکل جهانی در ما ایجاد و تقویت کند. اما اندوخته و جایگاه ما و عزممان برای نیل و بسط نوآوری کجاست؟

در تازه‌ترین گزارش شاخص جهانی نوآوری(Global Innovation Index)، ۸۰ شاخص، عملکرد نوآورانه ۱۲۹ کشور جهان از جمله ایران به دقت شناخته شده است.

رویکرد و ساختار گزارش شاخص جهانی نوآوری در هر سال متفاوت بوده است. این گزارش در سال ۲۰۱۹ «ایجاد زندگی سالم-آینده نوآوری در پزشکی» را محور خود قرار داد. با توجه به دنیاگیری مهمان ناخوانده‌ای با نام «کووید ۱۹» نظر جهانیان را بیش از گذشته به توانمندی‌های داخلی‌شان در حوزه‌های دارویی و پزشکی جلب کرده است، گزارش یادشده می‌تواند تصویری از حرکت کشورها در مسیر توسعه فناوری‌ها و نوآوری‌های سلامت، میزان توفیقشان در این مسیر و افقی که پیش رویشان دارند ارائه کند.

مهم است بدانیم جایگاه کشورمان ایران در میان پیمایندگان مسیر توسعه فناوری‌های این حوزه، ان‌هم بر اساس ملاک و معیارهای جهانی کجاست و این گزارش، با ارائه مقایسه‌ای آماری، نسبت ما را با جهان در شرایط کنونی و نرخ شتاب حرکت رو به جلو در این مسیر بیان می‌کند.

ایران در سال ۲۰۱۹، برای نهمین سال پیاپی در شاخص جهانی نوآوری حضور دارد. ایران در گزارش سال ۲۰۱۹، رشد قابل توجهی را نسبت به سال‌های پیشین کسب کرده و بر جایگاه ۶۱ جهانی تکیه زده است. برای نخستین بار ایران بالاتر از کشورهایی همچون عربستان و قطر قرار ایستاد و این رتبه، با صعود ۴ پله‌ای نسبت به سال گذشته حاصل شد.

در این گزارش، چشم‌انداز نوآوری پزشکی در ۱۰ سال آینده ناظر بر این موضوع که نوآوری‌های فناورانه و غیرفناورانه  تا چه میزان دسترسی عمومی به سلامت در سطح جهان را افزایش می‌دهند، مورد بررسی قرار گرفته است.

در گزارش GII، علاوه بر مقایسه عموم نوآوری و شاخص‌های آن، «تجربه ایران در توسعه نوآوری‌های پزشکی پیشرفته و مسیر پیش رو» نیز در یک فصل مجزا تحلیل شده است. سیاست‌های طرف عرضه و تقاضای نوآوری پزشکی و توسعه زیست‌بوم نوآوری پزشکی، سبب شده است ظرفیت مناسبی در قالب بیش از ۴۵۰ شرکت دانش‌بنیان حوزه دارو و تجهیزات پزشکی و نیز چندین شتابدهنده تخصصی نوآوری پزشکی در کشور ایجاد شود.

این ظرفیت‌های تکاملی کشور است که امید به آینده‌های روشن در حوزه سلامت و پزشکی را در ایرانیان زنده نگاه داشته است و هرروز، شاهد پیشرفتی تازه در غلبه بر مشکلات ناشی از کروناویروس هستیم تا شکست کامل آن را به نظاره بنشینیم.